De leeswereld van Jacotte Brokken
'Lezen is denken met andermans hoofd’, zei Schopenhauer. Maar wat zoeken we in dat andere hoofd? Is het rust, verstrooiing, kennis? Dit is Leeswereld, een interviewreeks over de rol van lezen, over schoonheid, over taal. Deze aflevering: Jacotte Brokken, weervrouw.
door Matthias M.R Declercq
黒森を
なにといふとも
今朝の雪
In Japanse tekens begrijp je er als leek niks van.
kuromori o
nani to iu tomo
kesa no yuki
In het fonetisch is het nog altijd behelpen.
Pas als vertaler Jos Vos met bovenstaand gedicht uit Matsuo Bashō, verzamelde haiku’s aan de slag gaat, wordt het duidelijk:
Zeg ‘Zwarte Woud’
zoveel je maar wilt -
ochtendlijke sneeuw
‘Matsuo Bashō is een van de grootmeesters van de Japanse poëzie’, zegt Jacotte Brokken. ‘Hij leefde in de zeventiende eeuw, maakte veel reizen, waardoor je zijn werk ook als een soort reisblog kan lezen. Zijn hele oeuvre heb ik nog niet doorploegd, maar af en toe lees ik een paar gedichten en altijd voert me dat naar Japan, het land waar ik zo van houd.’ Jacotte Brokken, weervrouw op de openbare omroep, reisde jaren geleden voor het eerst naar het verre oosten en niks was nog hetzelfde. Ze raakte betoverd door de natuurlijke schoonheid van het land, door de culturele buitenissigheid, door de taal, het eten, de geschiedenis, alles. ‘En dat uit zich in mijn leeswereld. Zo is Japan in honderd kleine stukjes van Paulien Cornelisse een heel mooi boekje. Na onze eerste reis naar Japan, las ik mijn man voor uit Sumo: A Thinking Fan’s Guide to Japan’s National Sport, een fantastisch boek over sumoworstelen, wat we toen al vaak samen bekeken op de televisie. Met heel veel humor beschrijft de auteur de verschillende soorten worstelstijlen en de bijhorende morfologie van de worstelaar. Hij heeft het over butterballs en hippo’s (lacht). Het boek kwam tot leven toen we vorig jaar een sumotoernooi bijwoonden in Tokio. Fantastisch was dat. Zoals Paulien Cornelisse schrijft heb ik al heimwee naar Japan van zodra ik thuis ben. Dus gaan we dit jaar wellicht opnieuw.’
“Af en toe lees ik een paar gedichten van Matsuo Bashō. Altijd voeren die me naar Japan, het land waar ik zo van houd.”
Chemie
Professioneel balanceert Jacotte Brokken op het snijpunt van twee grote passies: wetenschap en woordkunst. Ze presenteert het weer, heeft een wekelijkse wetenschapsrubriek in Goeiemorgen morgen op Radio 2 en zit vaak achter de microfoon op Radio 1, om in Voorproevers een nieuwe documentaire, podcast of non-fictieboek te bespreken. ‘Dat uit zich in de boeken die ik lees: ze moeten functioneel zijn en genoeg kennis bevatten, zodat ik kan bijleren.’
De twee passies zijn er altijd geweest. Jacotte dacht eraan ingangsexamen te doen voor het conservatorium, maar koos alsnog voor de exacte wetenschappen. In 2015 studeerde ze af als master in de chemie en toch werkt ze nu voor de radio en zie je haar op de televisie. Is cultuur een alfawetenschap, behoort chemie tot de bètawetenschap, dan is het product van die twee Jacotte Brokken, de gammawetenschap. ‘Ik ben twee doctoraten begonnen. Het ene is gestrand op een gebrek aan budget, dat ging over glucosesensoren, het ander op een gebrek aan goesting, over corrosie van loden orgelpijpen in vochtige kerken. (lacht) Daarom houd ik nu van wat ik doe: ik kan mijn liefde voor wetenschap op een creatieve manier delen met een groot publiek.’
Voordracht
‘Ik ben enig kind en las thuis heel vaak. Zoals ik nu ook moeite heb met romans, neigde ik toen al naar kinderboeken met genoeg weetjes. Lange tijd las ik vooral de boeken van Ed Franck over mythologie en historische feiten. In Machtige krachten, uit de Waanzinnig om te weten-reeks, ben ik nooit verder geraakt dan het eerste hoofdstuk. Dat begint met een verhaal van Edgar Allen Poe, de put en de slinger, wat een soort inleiding in de fysica is. Ik vond dat verhaal zo ongelofelijk spannend dat ik dat hoofdstuk ben blijven herlezen. Tegelijk wilde ik me ook kunnen uitdrukken, volgde ik dictie en schreef vader mij een keer in voor een voordrachtwedstrijd. Hij zocht een sport waarin zijn dochter kon winnen. (lacht) En het is nog gelukt ook. Ik las toen voor uit De Schepping, het boek waarin Bart Moeyaert op poëtische wijze het gelijknamige Bijbelverhaal vertelt. Na een aantal geslaagde voorrondes won ik samen met Clara Cleymans het Dr. De Gruyterjuweel. Gelukkig was er een prijs per leeftijdscategorie, want anders had zij me gegarandeerd geklopt.’
Hugo
‘Na mijn kinderjaren las ik veel minder. Hoewel mijn ouders me nog altijd meenamen naar de bib en cultuur in de brede zin heel aanwezig bleef in ons gezin. Ik heb geen beeld van vader - een ambtenaar - of moeder - leerkracht in het bijzonder onderwijs - die avondenlang boeken lazen, maar toch: de krant, magazines, ontleende boeken, er was toch was altijd iéts dat op tafel lag. Misschien vond ik gewoon het juiste boek niet om de brug te maken tussen de kindertijd en de adolescentie. Lezen kwam uiteindelijk terug van de grond dankzij Miranda Hart. De Britse actrice en comédienne kende ik van sitcoms en andere series. Toen ik in Waterstones, de grote boekenwinkel in Londen, op een boek van haar stootte -Is It Just Me?- en dat boek me ontzettend beviel, begon ik opnieuw te lezen. Hart vertelt over haar eigen leven, op een hilarische manier. Haar leven was gewoon heel herkenbaar. Over klungelen, worstelen, geen blijf weten met jezelf.’
Op de achterkant van de flap lees je dit: ‘Heeft iedereen moeite met de gevaren die gepaard gaan met bijvoorbeeld elegant zitten op een barkruk, eetstokjes gebruiken, doen alsof je de bankencrisis begrijpt, pedicures - het is toch gewoon verkeerd als een vreemde je voeten streelt? Of ligt het aan mij?’ ‘Het deed deugd om, midden de jaren waarin je identiteit mee wordt gevormd, te lezen hoe iemand anders ook maar gewoon stuntelig door het leven gaat. Lees je dat op het juiste moment, dan is dat geruststellend. De humor van Hart gaf mee de doorslag. Daarom scheurde ik als tiener de columns van Hugo Matthysen uit de Humo en herlas ik later Nefast voor het konijn, een bundeling van die columns, omdat de zelfspot zo relativerend werkt. Ook zware onderwerpen kun je met gepaste humor te lijf gaan.’
‘Nu ik de boeken hier zie liggen, en door er over te praten, voel ik toch weer hoe fijn lezen is. Ik lees haast uitsluitend non-fictie, maar tegelijk hou ik wel van fictie op tv. Moet ik romans misschien een nieuwe kans geven. Net zoals Miranda Hart het lezen opnieuw in mijn leven bracht, moet er een boek te vinden zijn dat me fictie doet lezen. Heb je tips?’
Deel dit artikel: