Leesinitiatieven
In Vlaanderen en Brussel richten verschillende organisaties zich tot lezers of leesbevorderaars (leesbegeleiders, ouders, leerkrachten, bibliotheekmedewerkers ...). Zij ontwikkelen of begeleiden initiatieven zoals leesclubs, samenleesgroepen of organiseren voorlezen-aan-huiswerkingen, voorleesmomenten of workshops waar boeken en lezen de hoofdtoon zetten. De doelgroepen zijn divers, van kinderen tot volwassenen.
Onderstaand overzicht focust op initiatieven waar leesplezier en lezen het uitgangspunt zijn. Het is niet bedoeld als exhaustieve lijst. Zo zijn er ook nog de organisaties uit het BoekenOverleg, het platform voor vertegenwoordigers van alle belangrijke actoren in het boekenvak, die opgesomd staan bij de partners van Iedereen Leest. Het activiteitenaanbod rond lezen en literatuur kan je ontdekken in de UiTagenda. Wie opleidingen of bijscholingen zoekt, kan terecht bij het aanbod van Iedereen Leest en anderen. Zoek je financiering voor een eigen project of actie rond leesbevordering of lezen, kom dan meer te weten over bestaande subsidies voor leesbevordering.
Auteurslezingen
Wie graag een auteur, vertaler, illustrator, striptekenaar of slamdichter wil uitnodigen op school, in de leesclub, in de bibliotheek … kan beroep doen op de auteurslezingen. Literatuur Vlaanderen zorgt voor een financiële tussenkomst en helpt bij de voorbereidingen.
Leesgroepen
In leesclubs of -groepen komen lezers samen om een vooraf gelezen boek te bespreken, te analyseren en erover van gedachten te wisselen. Leesgroepen zijn meestal verbonden aan lokale bibliotheken, boekhandels, cultuur- en buurtcentra, socio-culturele organisaties, maar evengoed zijn het privé-initiatieven en komen leesvrienden in huiskamers samen.
Davidsfonds vzw heeft een 100-tal leesgroepen verspreid over Vlaanderen. Jaarlijks organiseert Davidsfonds eind januari Toast Literair, het grootste literaire ontbijtevenement in Vlaanderen.
Samenlezen
In samenleesgroepen komen mensen samen om te genieten van verhalen en van poëzie. De tekst wordt door de leesbegeleider voorgelezen en de deelnemers gaan vervolgens in gesprek over de tekst. Er is vooral ruimte voor persoonlijke interpretatie. Samenleesgroepen zijn op zeer uiteenlopende plaatsen te vinden: in bibliotheken, buurthuizen, welzijnschakels, woonzorgcentra, psychiatrische ziekenhuizen en gevangenissen.
Volgende organisaties coördineren of begeleiden samenleesgroepen op Vlaamse schaal:
- Het Lezerscollectief cvba wil een netwerk van leesgroepen in Vlaanderen uitbouwen. Iedereen toegang geven tot literatuur en samen sterke verhalen delen is het doel. Ook onderzoek en opleiding van leesbegeleiders hoort tot de werking van het Lezerscollectief.
- Een aantal van de Avansa-centra, verspreid over Vlaanderen en Brussel, organiseert samenleesgroepen, zoals in Gent-Eeklo en Vlaamse Ardennen.
- Bond Zonder Naam houdt ook samenleesmomenten.
Ook lokale openbare bibliotheken zijn soms partner bij samenleesprojecten, zoals bij SamenLezen Stad Antwerpen. Daar organiseren Boekenstad en de Antwerpse bibliotheken samenleesgroepen die over de hele stad samenkomen in bibliotheken, scholen, dienstencentra en buurthuizen.
Voorleeswerkingen
Overal in Vlaanderen en Brussel wordt er voorgelezen aan jong en oud. Openbare bibliotheken maar ook socio-culturele vzw's en zelfstandige leesbevorderaars bouwen vaak een voorleeswerking uit, al dan niet met vrijwilligers. Die werking kan erg divers zijn, van meertalige voorleesuurtjes tot Kamishibai-verteltheaters.
Volgende organisaties hebben een aanbod voor kinderen of volwassenen rond (voor)lezen:
- Bijna elke openbare bib heeft een voorleeswerking. De Brusselse bibs organiseren bijvoorbeeld tijdens de Voorleesweek Brussels Reads Aloud, een reeks voorleesmomenten in verschillende talen.
- De Verhalenweverij vzw zet in op leesplezier en wil via verhalen de stereotype beeldvorming van andere culturen doorbreken. De organisatie biedt o.a. workshops aan voor kinderen om een eigen Kamishibai te maken.
- De Leesbeesten brengen voorleesvoorstellingen, live én multimediaal.
- Foyer vzw verzorgt interactieve workshops rond meertalig voorlezen. Met de digitale, meertalige vertelkiosk brengen ze voorleesverhalen voor meertalige kinderen.
- Buurtwerk 't Lampeke en Kinderwerking Fabota initieerden Lezen is leuk, een site met voorleestips en getuigenissen van kinderen.
Voorlezen-aan-huis
In Vlaanderen en Brussel zijn er tal van voorlees-aan-huisinitiatieven met honderden vrijwilligers die bij gezinnen thuis voorlezen. Vaak zijn openbare bibliotheken betrokken bij die initiatieven, maar ook lerarenopleidingen, stedelijke integratiediensten, cultuureducatieve organisaties of Huizen van het Kind trekken mee aan de kar:
- Boekenbende aan Huis is een initiatief van de Brusselse bibliotheken met steun van de Vlaamse Gemeenschapscommissie.
- Boekenkaravaan is een initiatief van Schoolbrug vzw.
- Boek op Bezoek is een initiatief van bibliotheek De Krook en Brede School Gent.
- Thee met Boekjes is een initiatief van de Mechelse bibliotheek.
- Boekbezoek is een initiatief van de Oostendse bibliotheek.
- Boekenstoet is een initiatief van de provincie Vlaams-Brabant en ondersteunt verschillende Vlaams-Brabantse gemeentes in hun werking voorlezen-aan-huis.
- De Verhalenverteller is een initiatief van hogeschool VIVES Menen-Tielt.
Kom meer te weten over de werking van voorlezen-aan-huis.
Lezen in de gevangenis
Verschillende organisaties en initiatieven werken een cultureel aanbod rond lezen uit in Vlaamse en Brusselse gevangenissen:
- Er zijn verschillende gevangenisbibliotheken die subsidie krijgen via het Participatiedecreet - een inkijk in de werking ervan en de samenwerking met openbare bibliotheken lees je in het tijdschrift META van VVBAD.
- De Rode Antraciet zet in op samen lezen en voorleesverhalen, en ondersteunt het bibliotheekwerk in gevangenissen.
- Verschillende organisaties voorzien samenleesmomenten in gevangenissen: centra van Avansa (bijv. Limburg, Brugge, Gent ...), Bond zonder Naam ...
Zomerleesacties
Het is fijn als kinderen en jongeren ook in de vakantie gestimuleerd worden om te lezen. Er zijn heel wat initiatieven rond zomerlezen, zoals ‘Bestemming: bib’ in de bibliotheken of ‘Verrassingen in je Valies’ voor leerkrachten. Geef jij als leerkracht of bibmedewerker een toffe boekentiplijst mee aan kinderen en jongeren? Zo hou je het leesplezier ook tijdens de zomer warm. Ontdek verschillende initiatieven rond zomerlezen.
En verder
In de reeks 'Praktijk in de kijker' zoomt Iedereen Leest in op leesbevorderingsinitiatieven die navolging verdienen en die andere organisaties kunnen inspireren om gelijkaardige projecten op te zetten.
Ben je zelf betrokken bij of ken je nog een organisatie die leesbevordering tot de kern van haar werking heeft? Laat het ons weten!
