Bib naar buiten!
Het zomert in de bib! Nu heel wat mensen deze zomer dichtbij huis blijven, voorzien vele bibs een aangepast, aantrekkelijk programma en laagdrempelige activiteiten. Van pop-ups op het strand tot tijdelijke reisbureaus: reporter Katrien Elen en fotograaf Michiel Devijver trekken deze vakantie het land door om inspirerende praktijkvoorbeelden vast te leggen. Deze week: Bilzen, Brugge en Herentals trekken met de bib naar buiten.
door Katrien Elen | foto's: Michiel Devijver
Na een ‘leeg’ voorjaar en een zomer zonder reisplannen, is er een grote behoefte aan lokale, kleinschalige activiteiten. Veel bibliotheken spelen daarop in en trekken naar buiten, want daar is het tenminste ‘veilig’. Zo komt het dat we deze zomer overal rondreizende verteltheaters, pop-up bibliotheken en hippe strandbibs zien opduiken!
Onder een stralende zomerzon brachten wij een bezoek aan de bib van Bilzen, Brugge en Herentals. Alledrie hebben zij deze zomer een aanstekelijk buitenaanbod.
Pop-upbib in Bilzen
'Veel mensen gaan deze zomer niet op reis. Daarom wilden we iets doen rond vakantie in eigen stad,' zegt bibliotheekmedewerker Steven Van Hissenhoven. 'Daarnaast speelden we al sinds de sluiting van de deelbibs met de gedachte om zelf naar de Bilzenaren toe te gaan. Andere steden in de buurt doen dat met een bibbus. Omdat wij daar niet over beschikken, zochten we naar een alternatief om met een stukje van onze boekencollectie naar buiten te trekken.'
Onder de slogan 'boekje vakantie hier' bundelde de bib een aantal zomerse initiatieven. Eyecatcher is de pop-upbib, een oude werfkeet die werd omgebouwd tot bibliotheek en gevuld met een duizendtal boeken. In deze pop-upbib kan je zowel een boek lezen, als lid worden van de bib en boeken uitlenen. Extra creatief is dat de Bilzense cultuurambassadeur en illustratrice Eva Lijnen de werfkeet gedurende de zomer zal beschilderen en vormgeven.
Met deze pop-upbib is de bibliotheek tijdens de zomer ook aanwezig op evenementen in Bilzen. Zo was de bib al te vinden op Picknicken in het Park en is ze van de partij bij de openluchtcinema. Op die filmavonden kan je voor of na de film in de pop-upbib een krant, tijdschrift of boek lezen. Daarnaast staat de pop-upbib onder de noemer Openluchtbib iedere woensdag opgesteld op het plein voor de bibliotheek, waar er wordt voorgelezen voor kinderen.
Het wordt dus een drukke zomer in de Bilzense bib. Steven: 'Normaal is het op vlak van activiteiten heel rustig in juli en augustus. Deze zomer zijn we er echter van uitgegaan dat de Bilzenaren veel meer in de eigen gemeente zouden blijven. Door zelf naar buiten te treden hopen we een nieuw publiek te bereiken. Sommige mensen ervaren immers nog steeds een drempel om de bib binnen te stappen.' Daarnaast wilde de bib echt iets doen voor de jongeren: 'Zij zijn de dupe van deze hele crisis. We willen hen blijvend motiveren om te lezen en aan hun taalvaardigheid te werken.'
Strandbib in Zeebrugge
De Brugse bib strijkt ieder jaar in juli en augustus neer op het strand van Zeebrugge. Kan het nog zomerser? 'Het begon allemaal in 2003 tijdens het literair festival Literaal', zegt bibliotheekmedewerker Mieke Haeck. 'Die strandbib was zo’n succes dat we het initiatief nadien hebben hernomen. Veel bibliotheken zijn ons trouwens gevolgd.'
Waar de bib oorspronkelijk gehuisvest was in een kleine strandcabine, zit de bib tegenwoordig - samen met de uitleendienst van het sportstrand - in een Pinterest-waardig wit paviljoen. Mieke: 'Het strakke gebouw ziet er heel charmant uit. Het geeft cachet. Daardoor is de strandbib niet alleen aanlokkelijk voor de toeristen, maar is het ook bijzonder fijn om er te werken. Daarnaast is het heel efficiënt dat alle uitleendiensten in één ruimte zitten.'
Hoe werkt zo’n strandbib nu? Mieke: 'We hebben zo’n 2000 items te leen. Die zijn representatief voor de collectie van de Brugse bibliotheken. Voor volwassenen focussen we op nieuwe boeken: van echt populaire bestsellers tot de betere literatuur en non-fictie. Daarnaast hebben we ook een ruim aanbod aan kwalitatieve tijdschriften. Die worden enorm veel gelezen op het strand. Dit jaar konden we die - wegens corona - niet aanbieden. Tijdschriften gaan immers te snel van hand tot hand.' Ook voor kinderen en jongeren is er een uitgebreide selectie. Het verrast wellicht niet dat vooral de strips heel populair zijn.
Gemiddeld worden er ieder jaar in juli en augustus zo'n 3200 items uitgeleend. 'Om boeken te ontlenen hoef je je geen lid te maken,' geeft Mieke nog mee. 'Je adresgegevens achterlaten volstaat. De strandbib is daardoor heel laagdrempelig.' Waar dagjestoeristen vooral strips en tijdschriften uitlenen, nemen tweedeverblijvers ook boeken mee. 'In principe is de uitleentermijn één dag, maar voor boeken zijn wij heel flexibel,' zegt Mieke. Voor de bemanning kan de bib rekenen op studenten van de dienst Welzijn: 'Een hele handige samenwerking.'
De strandbib is niet zomaar een hip zomers initiatief, ook inhoudelijk vindt Mieke dit project bijzonder waardevol. Op een 'verborgen' manier kan de bib van Brugge zo immers aan leesbevordering doen: 'Na een druk werkjaar komen mensen zich ontspannen op het strand, ze willen hun leven even on hold zetten. En dan zijn wij er met materiaal om te vertragen. Dat is een mooie combinatie.' Voor kinderen werkt het net zo: 'Ze worden echt naar het paviljoen toe gezogen. Sommigen komen aan de lopende band strips halen. Dankzij het ongedwongen karakter functioneert zo’n strandbib veel beter dan wanneer je jongeren zou verplichten om te lezen.'
“Kinderen worden echt naar het paviljoen toe gezogen. Sommigen komen aan de lopende band strips halen. Dankzij het ongedwongen karakter functioneert zo’n strandbib veel beter dan wanneer je jongeren zou verplichten om te lezen.”
Verteltheater in Herentals
In Herentals fietsen vertellers deze zomer rond met een heus kamishibai-verhalentheater. Het idee ontstond tijdens de lockdown in het voorjaar. Bibliothecaris Anja Geuns: 'Plots vielen alle activiteiten weg, ook voor scholen. Bovendien maakte iedereen zich zorgen over het leesniveau van kinderen en jongeren.' Bij de bib in Herentals werd er meteen gebrainstormd over hoe ze de zomer konden redden. Anja: 'We wilden dit doen op twee vlakken: door leuke activiteiten aan te bieden voor kinderen die deze zomer niet of amper op vakantie konden én door bij te dragen aan leesbevordering en -plezier.'
Naast Zomerlezen, een boekenbingo met gekke opdrachten als 'lees een boek in bad' of 'lees voor aan je oma', lanceerde de bib een rondreizend verhalentheater: de kamishibai-fiets. Die reist de hele zomer doorheen Herentals, Morkhoven en Noorderwijk en houdt drie keer per week halt voor een Japans geïnspireerd verteluurtje. Anja Geuns: 'Helemaal coronaproof. De verteluurtjes vinden plaats in openlucht en iedereen kan voldoende afstand houden.'
Voor de realisatie van dit project werkt de bib samen met De Verhalenweverij. Zij hebben veel expertise rond kamishibai en met voorlezen bij specifieke doelgroepen. Twee verhalenvertellers van hen omkaderen de sessies, samen met een coördinator die instaat voor het praktische verloop en de extra coronamaatregelen, zoals het registreren van de deelnemers.
De kamishibai-sessies zijn gericht op een ruim publiek: van jonge gezinnen, over volwassenen die Nederlands leren, tot toevallige passanten. Anja: 'Zo was een omaatje uit de buurt heel erg gelukkig dat ze eindelijk nog eens mocht deelnemen aan een activiteit in deze moeilijke tijden.' Om zoveel mogelijk doelgroepen te bereiken, werd er samengewerkt met de Dienst Jeugd, het Rode Kruis en de Dienst Gelijke Kansen & Participatie. Anja: 'Zij vertelden ons waar we de diverse doelgroepen konden vinden en moedigden via sleutelfiguren de inwoners van Herentals aan om deel te nemen.'
Iedere sessie dagen er zo'n 12 tot 25 deelnemers op, een mix van nieuwe en vaste luisteraars. 'Altijd spannend hoeveel het er zullen zijn, zeker als het slecht weer is, want we werken zonder inschrijvingen,' zegt Anja. Tijdens een sessie van een uur krijgen de deelnemers een intro over kamishibai en een reeks geanimeerde verhalen voorgeschoteld. Anja: 'Oorspronkelijk hadden we na een half uur een pauze voorzien, omdat we vreesden dat de aandachtsspanne van kinderen niet zo groot zou zijn. We merken echter dat iedereen geboeid een uur blijft luisteren.'
Hoewel de kamishibai-fiets bedoeld was als 'coronaproject', staat er ondertussen al een vervolg gepland. 'Het project loont dan ook enorm,' vindt Anja. 'Het verhoogt de zichtbaarheid van de bib bij diverse doelgroepen en wij weten nu ook beter welke rol we kunnen spelen voor anderstaligen.' Wat de bib wel nog wenst te optimaliseren naar volgend jaar toe zijn de fiets ('een technisch hoogstandje maar een beetje te zwaar') en de locaties: 'We moeten een evenwicht vinden tussen gezellige, beschutte plekken en locaties waar we veel volk bereiken.'
“Het project loont enorm. Het verhoogt de zichtbaarheid van de bib bij diverse doelgroepen en wij weten nu ook beter welke rol we kunnen spelen voor anderstaligen.”
Tips voor succes
- Hou bij je activiteitenplanning rekening met de behoeftes van je leden. Zo is er deze zomer nood aan openluchtactiviteiten. Speel daar op in!
- Werk samen met een partnerorganisatie die op dezelfde golflengte zit voor de omkadering van de activiteit en voor het bereiken van de juiste doelgroepen. Of informeer kinderen en jongeren via de lokale scholen.
- Spring op de kar van bestaande events en wees daar aanwezig als bib!
- Zorg voor een actueel aanbod. Vaak ligt een pop-upbib budgettair moeilijk waardoor er wordt gekozen voor afgevoerde materialen. Moderne boeken trekken echter veel meer aan.
- Werk laagdrempelig als je nieuwe lezers wilt bereiken: durf in een pop-upbib boeken uitlenen aan niet-leden en verplicht mensen niet om zich vooraf in te schrijven voor activiteiten!
- Doe beroep op vrijwilligers of studenten voor de omkadering van de extra zomeractiviteiten. Die vragen immers heel wat extra inzet tijdens een periode waarin er vaak onvoldoende personeel beschikbaar is.
Lees ook
Deel dit artikel: