Voorlezen aan huis brengt leesplezier in huiskamers
Vlaanderen en Brussel kennen tal van voorlees-aan-huisinitiatieven waar honderden vrijwilligers actief zijn als voorlezer. Ze brengen de voorleescultuur binnen bij gezinnen waar lezen en boeken geen evidentie zijn. De verbeelding en taalontwikkeling van kinderen wordt er op een speelse wijze mee gestimuleerd. Vaak leidt de reeks voorleesmomenten tot een verdere toeleiding naar de bibliotheek.
Voorlees-aan-huisinitiatieven gaan onder verschillende namen door het leven: Boekenbende aan Huis, Boek op bezoek, Thee met boekjes, Boekenkaravaan, De Verhalenverteller, Sprooksprekers, Boekenstoet ... Ze brengen uren voorleesplezier bij kinderen thuis. Vaak zijn lokale bibliotheken betrokken partij bij deze voorlees-aan-huisprojecten, maar ook andere organisaties zetten hun schouders onder dit initiatief.
De pioniers
Het begon in Brussel. Twee enthousiastelingen richtten in 1996 in Schaarbeek Boekenbende aan Huis op. Ze engageerden een 25-tal voorlezers. Geleidelijk aan breidde het initiatief verder uit naar andere Brusselse bibliotheken. Twintig jaar later zijn er jaarlijks gemiddeld 200 à 250 voorlezers actief. Sinds 2004 coördineert het Streekgericht Bibliotheekbeleid van de Vlaamse Gemeenschapscommissie – vandaag OBiB (Openbare Bibliotheken in Brussel) – het programma. Via de Leeslijn, een geïntegreerd leesbevorderingsprogramma dat kinderen en jongeren van 0 tot 18+ wil stimuleren om met boeken, taal en verhalen bezig te zijn, is de Boekenbende aan Huis structureel verankerd in het Nederlandstalig Brusselse bibliotheek- en leesbevorderingsbeleid. Ze werken hiervoor nauw samen met basisscholen en instellingen hoger onderwijs in Brussel.
Leesplezier en ontmoeting
Door het aanreiken van verhalen en boeken thuis wil Boekenbende aan Huis die gezinnen een duwtje in de rug geven waarin lezen en boeken - om welke reden dan ook - geen evidentie zijn. Een kiem van leesplezier leggen in de thuiscontext is het eerste doel. Daarnaast wil het ontmoeting stimuleren en kinderen, ouders, leerkrachten, voorleesvrijwilligers, studenten, docenten, onderwijsondersteuners en bibliotheekmedewerkers samenbrengen. Die twee bouwstenen zien we ook terug in de andere voorlees-aan-huisinitiatieven die in navolging van Boekenbende aan Huis in andere steden en gemeenten werden opgestart.
“Een kiem van leesplezier leggen in de thuiscontext is het eerste doel. Daarnaast wil het ontmoeting stimuleren.”
Anno 2018 zijn er van Oostende tot Beringen voorlees-aan-huiswerkingen actief. Er is niet één format en dat hoeft ook niet. Het is immers de lokale context die mee de uitwerking bepaalt. Vaak speelt de lokale bibliotheek een trekkersrol, maar niet altijd. Ook een Huis van het Kind, een stedelijke integratiedienst, een lerarenopleiding, een Brede School, een sociaal-artistieke of cultuureducatieve organisatie of een armoedevereniging kan het voortouw nemen. Afhankelijk van het partnerschap kunnen de accenten anders zijn, maar in grote lijnen zijn er inhoudelijk en methodisch veel overeenkomsten.
Geen taalles of huistaakbegeleiding
Het is belangrijk om je als voorlees-aan-huiswerking bewust te zijn van de verschillende perspectieven en verwachtingen van alle betrokkenen - kinderen, ouders, voorlezers, leerkrachten, sociaal-cultureel werkers, onderwijsondersteuners, bibliothecarissen - want deze kunnen uit elkaar liggen. Schoolresultaten verbeteren blijkt erg vaak een onderliggende verwachting van zowel ouders als leerkrachten. Sommige ouders geloven ook meer in extra taalstimulering dan in het effect van voorlezen en vinden huistaakbegeleiding en taaloefeningen interessanter voor hun kinderen. Voorlezen zien ze als gewoon gezellig of als een leuk extraatje. Bepaalde voorlezers wensen meer ouderbetrokkenheid en sommige initiatiefnemers zijn ervan overtuigd dat scholen op hun beurt meer kunnen betekenen als ze lezen en leesplezier een meer centrale plek geven in hun taalbeleid. Kortom, voor het welslagen is het cruciaal dat iedereen bij de start goed geïnformeerd is over de geest en filosofie van het voorlezen aan huis.
LEES OOK: Voorlees-aan-huisinitiatieven verbinden zich in een lerend netwerk
Leesplezier thuis stimuleren
De voordelen van voorlezen zijn legio . Niet alleen de verbeelding van het voorgelezen kind, maar ook de taalontwikkeling en woordenschat wordt op een speelse en ongedwongen manier gestimuleerd. Het voorgelezen kind hoort nieuwe woorden, woorden die in de gewone spreektaal minder of niet aan bod komen. Specifiek voor de Brusselse context - en bij uitbreiding ook voor andere Vlaamse steden - is er het aspect van meertaligheid. Voor veel kinderen in Brussel, Antwerpen, Gent, Oostende, Mechelen en andere steden waar de instroom van anderstaligen hoog is, is Nederlands de tweede, derde of zelfs vierde taal.
Met voorlezen aan huis komen ze op een andere manier met Nederlands in aanraking dan op school. Op die manier kan voorlezen en luisteren naar verhalen een andere krijgen: voorgelezen worden is leuk! Dit kan een impuls geven aan de ouders om zelf voor te lezen, al dan niet in de eigen thuistaal. De voorlezer kan de ouders vertrouwen geven en hen op een ongedwongen manier tonen dat ook zij kunnen voorlezen of verhalen vertellen. Om de drempel naar de bib te verlagen, staat bij de meeste voorlees-aan-huistrajecten ook een bibliotheekbezoek, samen met de ouders, op de agenda.
Voordelen voor de bibliotheek
Er zijn verschillende redenen om als bib betrokken te zijn bij een voorlees-aan-huiswerking. Het verrijkt en verbreedt het reguliere aanbod van voorleesactiviteiten die de bib aanbiedt. Als bibliotheek versterk je de boodschap dat boeken en lezen niet alleen op school thuishoren maar ook thuis en in de vrije tijd, omdat het ontspannend en leuk is! Voorlezen aan huis biedt nieuwe manieren om gezinnen met kinderen te bereiken die in de reguliere werking moeilijk of niet bereikbaar zijn. Door het voorlezen in de gezinscontext aan te moedigen kan je als bib de onwennigheid of onbekendheid met boeken en (voor)lezen helpen verlagen. Wanneer het leesplezier voet aan de grond krijgt in het gezin, kan de motivatie groeien om boeken in huis te halen.
Alle bestaande praktijken tonen aan dat een voorlees-aan-huiswerking de beste slaagkansen heeft wanneer er met andere partners structureel wordt samengewerkt. Hier schuilt een erg belangrijke kans voor bibliotheken om haar maatschappelijke rol in de lokale gemeenschap aan te scherpen. Een diverse groep van voorleesvrijwilligers kan betrokken worden, gaande van studenten lerarenopleiding tot senioren, maar evengoed gewoon jongeren of volwassenen die een boekenliefde delen en die gebeten zijn door de voorleesmicrobe. Het aantrekken van vrijwilligers dynamiseert en geeft mensen de mogelijkheid om hun talenten in te zetten. Een vrijwilligerswerking versterkt het draagvlak van de bibliotheek, creëert een community en stimuleert ontmoetingen van mensen in de lokale gemeenschap die elkaar anders misschien nooit zouden ontmoeten. Bij een voorlees-aan-huiswerking komen al die meerwaarden samen.
Lees ook
Deel dit artikel:
