Oproep aan ministers Weyts en Jambon: maak samen leesbeleid!
Het hele debat rond de tegenvallende PISA-resultaten is helaas niet nieuw. Voor Iedereen Leest-directeur Sylvie Dhaene is wachten op een nieuw onderzoek geen optie: er is nood aan onmiddellijke actie. Ze doet daarom twee concrete voorstellen aan minister Weyts en minister Jambon: blijf onverminderd inzetten op leesplezier en werk domeinoverschrijdend samen aan een duurzaam leesbeleid.
Wie de voorbije week de krantenkoppen en opiniestukken volgde, komt maar tot één vermoeiende conclusie: hebben we dit al allemaal niet een keer (of meer) gelezen? We moeten niet eens ver terug gaan in de tijd. In mei van dit jaar raakte het vuur weer aan de lont naar aanleiding van een onderzoeksrapport van hogeschool Odisee over de dalende taal- en leesvaardigheden en het bedroevende niveau van begrijpend lezen van studenten. Het hele debat dat eind 2017 woedde ten gevolge van de PIRLS-studie werd tot op het scherp van de snee overgedaan. Het waren toen verkiezingstijden, weet u wel. Dat de PISA-resultaten het vuur nog wat harder deed oplaaien, dat was te verwachten. Daar hadden we geen glazen bol voor nodig. En inderdaad, jammer genoeg, geen verrassingen. Het vervolg is eveneens voorspelbaar: iedereen terug de loopgraven in om, gewapend met studies, alles in de strijd te gooien in het debat over oorzaken en remedies. De kersverse minister van Onderwijs haalde OESO-topman en onderwijsexpert Dirk Van Damme erbij en kondigde een nieuwe studie met een internationaal expertteam aan. In zijn opiniestuk ‘Een nationaal leesbeleid: nu!’ zette Kris Van den Branden (De Standaard, 7 december 2019) de recent verschenen onderzoeks- en aanbevelingsrapporten op een rijtje.
Wachten is geen optie
Bij Iedereen Leest hebben wij al deze studies - en ook andere - nauwgezet gelezen, leesbevordering is onze passie en ons vakgebied. Ik sluit me aan bij zijn oproep dat wachten op een nieuwe studie verloren tijd is. De aanbevelingen waarover in onderwijsmiddens een brede consensus is, zijn ondersteund door internationaal vergelijkend wetenschappelijk onderzoek en door kennis van de Vlaamse onderwijspraktijk. In een eerder opiniestuk ‘Meer lezen = beter in taal’ (De Standaard, 24 mei 2019) schreef ik daarover ook al. Er is geen tijd om bij te pakken te blijven neerzitten en het volgende onderzoek af te wachten. Er moet met durf en ambitie worden ingezet op een uitdagend taal- en leesonderwijs. En ja, we kennen intussen de ingrediënten die het verschil zouden kunnen maken. Er zijn veel aspecten die moeten versterkt worden, er is niet één wondermiddel. Vanuit onze expertise als sleutelorganisatie leesbevordering, wil ik aan minister Weyts twee suggesties doen.
Een schoolbreed leesbeleid rond leesvaardigheid én leesplezier
Ten eerste, een resultaatgericht leesbeleid werkt schoolbreed en combineert altijd de inzet op leesvaardigheid mét aandacht voor leesplezier. De discussie over wat eerst komt, en wat voorwaarde is voor wat, daarover zullen we het vast nog wel hebben. Dat leesplezier een product is van de zgn. ‘pretpedagogie’ is kwaadwillige framing, dus dat moet u niet voor waar aannemen. Kiezen voor leesplezier is ook niet te verwarren met het verlagen van een kwaliteitslat. Ook daarover hebben we al eerder een boompje opgezet (De Morgen, 11 december 2017). Ik durf te vermoeden dat uw adviseur Dirk Van Damme dat ook weet, dat vind ik alvast een geruststellende gedachte. Wanneer hij in het journaal verwees naar Ierland als voorbeeldland, dan zei hij letterlijk 'dat land heeft een sterk beleid gevoerd op taal, taalvaardigheid, taal- én leesplezier.' En dat is zeer juist. Iedereen Leest onderhoudt goede contacten met haar Ierse collega’s. Samen maken we deel uit van EURead, een Europees netwerk van leesbevorderingsorganisaties, en voeren we een gezamenlijke campagne Europe Reads om meer aandacht te vragen voor lezen en leesplezier, omdat we de nefaste gevolgen zien in al onze landen van een dalende leescultuur. Meer dan 73 miljoen Europese burgers zijn ongeletterd en 1 op 5 vijftienjarigen heeft moeite met lezen. Dus het probleem belangt onze hele continent aan. Een breder perspectief is dus zeker wenselijk.
Bundel de krachten en maak samen beleid
Ten tweede, bundel de krachten met de minister van cultuur. Maak samen beleid! Want dit zou wel eens een extra hefboom kunnen zijn om een verschil te maken. Uw beleid betreft het onderwijsveld, daar zal u uw handen vol mee hebben. Uw collega Jambon beschikt over belangrijke resources die u verder kunnen helpen. Er zit veel kennis en expertise over lezen en leesplezier bij culturele actoren: bibliotheken, auteurs, literaire organisatoren, leesbevorderaars. Iedereen Leest is één van hen. Wij verenigen onze krachten met onze collega’s uit het boeken- en letterenveld in het BoekenOverleg en bezorgden een memorandum aan de Vlaamse regering. Een van de gezamenlijke prioriteiten die we naar voren schoven is een actieplan leesbevordering. We lazen tot onze tevredenheid dat dit punt ook in het Vlaamse regeerakkoord is opgenomen. Het goede nieuws is verder dat ons actieplan leesbevordering klaar is. Met minister-president Jambon gaan we erover binnenkort in gesprek. Wij hopen dat ook met u te kunnen doen, want onze visie en acties verknopen cultuur, onderwijs, economie en welzijn met elkaar. Een impactvol leesbeleid vraagt actie op veel fronten tegelijk, over beleidsmuren heen. Dat zien we ook in Ierland. Samen beleid voeren – en dus verschillende expertise samenleggen - om van leesbevordering een écht speerpunt te maken de komende jaren zal één van de mogelijke succesfactoren zijn om die positieve verandering in gang te zetten. Kinderen en jongeren binnen en buiten de schoolmuren laten opgroeien in een rijke taal-, denk- en leesomgeving is onze gezamenlijke verantwoordelijkheid. Investeer in lezen en boeken, beste ministers, het is belangrijk startkapitaal!
Lees ook
Deel dit artikel:
