Deze lezers tipten lezers
Vijftien jaar na de lancering valt het doek over Lezers Tippen Lezers, de eerste Vlaamse lezerscommunity. Over de jaren heen deelden een 7.000-tal gebruikers meer dan 60.000 recensies op dit platform. Bij wijze van afscheid gingen wij op bezoek bij de meest bedrijvige leden van de site.
door Katrien Elen
Nu alternatieve sites, zoals de Facebook-groep ‘Iedereen Leest – wat lees jij?’, de verbindende en inspirerende rol van Lezers Tippen Lezers grotendeels hebben overgenomen, wordt de website opgeheven. In al die jaren kon Lezers Tippen Lezers uitgroeien tot een indrukwekkende literaire databank, dankzij de tijd en energie van de vele gebruikers.
De vier meest actieve gebruikers van Lezen Tippers Lezen gaven elk meer dan 700 boeken in op de site, recordhouder André Oyen (°1949) klokte af op 3544 recensies. Het zijn dus stuk voor stuk gretige lezers. Zo heeft vertaler-tolk Anne-Marie Dewachter (°1958) thuis een collectie van meer dan 9000 boeken en houdt Dennis Daniëls (°1984) al sinds het vierde leerjaar een leesdagboek bij. Hugo Van der Wildt (°1949) koppelt zijn vakanties dan weer aan bibliotheekbezoeken en belandde zo al in de bibliotheken van New York en Vancouver.
Naast een liefde voor boeken houden ze er ook van om bij anderen de leesmicrobe aan te wakkeren. Anne-Marie zoekt bijvoorbeeld boeken uit voor vluchtelingen ('vaak Diane Broeckhoven') en gaat voorlezen in het rusthuis: 'Lezen is een solitaire bezigheid. Ik doorbreek dat patroon graag.' André deelt al leestips sinds hij op zijn zestiende begon te schrijven voor de schoolkrant en Dennis begeleidde jarenlang een KJV-leesgroep in zijn geboortedorp. En in de tijd dat Hugo als vrijwilliger in de bib van ‘s Gravenwezel werkte, kwamen leden zelfs speciaal voor zijn uitgebreide kennis van detectives naar de bibliotheek.
Inspireren
Dat ze meer dan een decennium geleden hun weg vonden naar Lezers Tippen Lezers is dus geen verrassing. Zo begon André boekentips te delen toen hij vernam dat de Turkse schrijver Mustafa Kör - van wie hij een grote fan was - het financieel moeilijk had: 'Om hem te helpen, ben ik overal recensies van zijn debuutroman De lammeren gaan plaatsen. Of het geholpen heeft, weet ik niet. Maar Kör is ondertussen toch een bekende schrijver.' Ook Anne-Marie wil met haar recensies schrijvers al eens een duwtje in de rug geven: 'Als ik vind dat een boek in de pers te weinig aandacht heeft gekregen, zal ik mijn mening zeker delen.'
Een berichtje dat iemand dankzij één van hun recensies een schrijver of roman heeft ontdekt, doet hen alle vier dan ook een groot plezier. ‘Boeken zijn bovendien niet goedkoop’, vult Hugo aan. ‘Als lezers op basis van mijn advies beter kunnen inschatten of ze een boek al dan niet aanschaffen, ben ik geslaagd in mijn opzet.’
Laten inspireren
Zelf lieten ze zich ook regelmatig leiden door recensies van anderen. Anne-Marie: 'Ik wist van een aantal lezers dat we dezelfde smaak hadden, zeker op vlak van historische romans. Als zij een boek tipten, zette ik het op mijn leeslijstje. Met andere gebruikers had ik precies het omgekeerde. Zo hebben André en ik een heel andere smaak.' Als lezer van detectives volgde ook Hugo gelijkgestemden: 'We hoefden niet krak dezelfde mening te hebben hoor. Enkel op recensies die het te ver zochten, knapte ik af. De karakterontwikkeling bekritiseren bij een detective vind ik bijvoorbeeld naast de kwestie. Lees dan Couperus!'
Dennis volgde alleen het account van André maar liet zich dan weer voornamelijk inspireren door de meest recente posts of zocht op locatie: 'Andere websites als Goodreads hebben die functie niet. Als ik in het verleden op reis vertrok naar Berlijn, Israël of de Provence ging ik via die weg regelmatig op zoek naar boeken die zich afspeelden op die locatie. Zo nam ik naar Israël twee werken van David Grossman mee en ook Jeruzalem, de graphic novel van Guy Delisle belandde in mijn koffer dankzij Lezers tippen lezers.'
Maken of kraken
Of een positieve of negatieve recensie het vlotst schrijft, willen we weten. Daarover zijn de meningen verdeeld. Zo weet Anne-Marie van zichzelf dat ze erover moet waken om ook altijd iets positiefs te zeggen: 'Ik kan nogal direct uit de hoek komen en daarmee kan ik anderen wel eens op de tenen trappen. Als vertaler-tolk ben ik ook heel gevoelig aan taalfouten in een boek. Die meld ik altijd aan de uitgever in een privé-bericht, of aan de schrijver zelf. Openbaar plaats ik die nooit.' Ook Dennis vindt het gemakkelijker om negatieve argumenten te geven. Toch paste hij ooit een heel slechte recensie aan nadat hij de schrijver had ontmoet: 'Plots voelde mijn stuk wel heel hard aan.' Over wie dat precies ging, blijft Dennis echter stoïcijns stil.
Van André vinden andere gebruikers dan weer dat hij soms te positief is. 'Ik zal een boek nooit totaal kraken,' zegt hij daarover. 'Daarvoor respecteer ik het jarenlange werk van een schrijver te zeer. Als ik een boek toch heel slecht vind, doorblader ik het opnieuw, op zoek naar sterke elementen. Dat neemt soms veel tijd in beslag maar nuance is belangrijk. Ik schrijf ook altijd met het doel om iemand aan te zetten om het boek te lezen. Ik begrijp dan ook niet goed dat een recensent als Mark Cloostermans in De Standaard zo’n negatieve recensies schreef. Hij had de capaciteit om mensen warm te maken voor boeken, om hen meer te doen lezen. Dat hij vaak het omgekeerde deed, is spijtig.'
Eigen aan de recensies op Lezers Tippen Lezers is dat ze vaak persoonlijker zijn dan die in kranten. Positief, vindt André: 'Je kon hier zonder schroom schrijven. Kijk maar eens naar wat er hier en op andere lezersfora allemaal verscheen over Een klein leven of Als Beale Street kon praten. Zo’n reacties lees je niet in de krant. Taboes werden doorbroken. Meer dan eens vormden boeken de aanleiding voor een maatschappelijke discussie.'
“Je kon hier zonder schroom schrijven. Kijk maar eens naar wat er hier en op andere lezersfora allemaal verscheen over 'Een klein leven' of 'Als Beale Street kon praten'. Zo’n reacties lees je niet in de krant. Taboes werden doorbroken. Meer dan eens vormden boeken de aanleiding voor een maatschappelijke discussie.”
Interactie
Hoewel er online stevig wat heen en weer werd gediscussieerd, kwam het slechts zelden tot echte ontmoetingen. Anne-Marie: 'Uiteraard is het leuk om te chatten over boeken, maar echte vriendschap is voor mij toch iets anders. André heb ik wel een paar keer ontmoet en dat was leuk, maar verder had ik geen behoefte om de andere gebruikers live te leren kennen.' Ook Hugo hield het op virtueel contact: 'Ik kan echt genieten van een discussie met iemand die een andere visie heeft en ook als iemand een element aanhaalt dat ik niet had gezien, vind ik dat heel fijn. Maar live afspreken doe ik niet.'
Niet alleen andere gebruikers, maar ook schrijvers reageerden wel eens op de recensies. André: 'Van Tom Lanoye weet ik dat hij het geweldig vond hoeveel reacties er op mijn recensie van Sprakeloos op Lezers Tippen Lezers kwamen. Dankzij die feedback wist hij echt wat de gewone lezer dacht. Daar was hij benieuwd naar.' Het ging zelfs zo ver dat sommige schrijvers André begonnen te herkennen. Zo stelde een medewerker van Iedereen Leest hem eens voor aan wijlen Thomas Blondeau. André: 'Tot mijn verbazing zei die meteen: 'Ik weet wie jij bent. Jij bent die man van Lezers Tippen Lezers.' Wij hadden dus echt wel impact.'
“Van Tom Lanoye weet ik dat hij het geweldig vond hoeveel reacties er op mijn recensie van 'Sprakeloos' op Lezers Tippen Lezers kwamen. Dankzij die feedback wist hij echt wat de gewone lezer dacht. Daar was hij benieuwd naar.”
Gemis
Dat het viertal Lezers Tippen Lezers zal missen, is duidelijk. Gelukkig zijn er nog andere kanalen om boekentips te delen. Zo zijn naast de Facebook-groep van Iedereen Leest, ook Antwerpen Leest, Goodreads, Hebban en Lang Zullen We Lezen populair. André: 'De Facebook-groep is nog interactiever dan de website. Doordat je geen lange recensie hoeft te posten, ligt het discussiegehalte hoger.' Hugo deelde sowieso al enkele jaren zijn recensies op verschillende sites: 'Ik schrijf altijd een viertal versies. Dat is een heel werkje maar ik maak mijn teksten nooit erg lang.' Het voordeel van op meerdere sites actief te zijn? Hugo: 'De ene site vangt de mankementen van de andere op. Op sommige sites heb je weinig interactie maar kan je bijvoorbeeld zoeken op genre… En op Goodreads stel ik mezelf ieder jaar een bescheiden leesdoel. Ik neem me dan voor om één boek per week te lezen, maar meestal bereik ik mijn doel halverwege het jaar met twee vingers in de neus.'
Hun recensies van Lezers Tippen Lezers zullen ze bij het verdwijnen van de site bijhouden in een Excel-file. Dennis is van plan om die allemaal in Goodreads in te voeren: 'Ik ben niet zo’n grote fan van die site. Het is veel minder persoonlijk dan Lezers Tippen Lezers, maar iedereen gebruikt het, dus ik ga ze daar toch op zetten.' André heeft altijd al kopieën bewaard op CD-rom. En dat weten scholieren uit de buurt. Soms vragen ze zelfs zijn hulp bij een boekbespreking voor school en dan duikt André met veel plezier in zijn bestand. Hugo vroeg enkele jaren geleden al eens een Excel-file aan met zijn recensies, om zeker te zijn. Hij bekijkt zijn oude posts nog regelmatig: 'Het stemt me nostalgisch als ik terugblik naar wat ik indertijd van een boek vond.'
Afscheid
Kortom, de recensies zijn bewaard én de alternatieven staan klaar en worden gebruikt. Toch is het een geëmotioneerde André die afscheid neemt van Lezers Tippen Lezers: 'We mogen heel fier zijn op zo’n monument. De website toont de literaire rijkdom in Vlaanderen. Het platform bewijst ook dat lezen geen eenzame bezigheid is. Ik moet dit nieuws dus even verwerken, maar tegelijk kijk ik uit naar moderne en jeugdige alternatieven.'
Wij ook André, wij ook! Laat dit dus geen afscheid zijn. We zien jullie boekenposts heel graag tegemoet op de Facebook-groep ‘Iedereen Leest – wat lees jij?’, want lezers zullen altijd lezers tippen, toch?
Deel dit artikel: