De voor- en nadelen van digitaal voorlezen

Digitaal voorlezen houdt in dat er geen papieren maar een digitaal medium wordt gebruikt om voor te lezen, zoals een tablet of smartphone. Hierop heb je verschillende mogelijkheden. Zo zijn er prentenboeken als e-boek: gedrukte prentenboeken in een digitale variant. Hiermee kan je inzoomen op de illustraties. Dynamische e-boeken hebben meer opties zoals een vertelstem, een filmpje in het verhaal of enkele animaties. Bij voorleesapps staan de digitale activiteiten op de tablet of smartphone centraal: je kan de stem van de voorlezer opnemen en beluisteren, puzzelen of quizzen met de personages uit het boek en andere spelletjes spelen.

Digitale dragers lijken het voorleesmoment wat te verrijken op een educatieve of speelse manier. Vaak wordt beweerd dat die extra's de aandacht voor het verhaal doen verslappen. Onderzoek van Universiteit Leiden stelt echter dat digitaal voorlezen de woordenschat van kinderen verrijkt. Digitale activiteiten geven, als ze een link hebben met het verhaal, soms extra informatie of verduidelijken de tijdsloop in het verhaal. Net daarom hebben ze positieve effecten op taalontwikkeling en tekstbegrip, zeker bij kinderen die moeite hebben met lezen.

Toch wijzen onderzoekers in de bundel 'Hoe maakbaar is de lezer' van Stichting Lezen Nederland (hoofdstuk 6) op de keerzijde van de medaille: te veel verrijkte, non-verbale content bovenop het verhaal doen positieve effecten teniet. Als de digitale activiteiten de bovenhand nemen op het verhaal, zorgt dit er vooral bij peuters en kleuters voor dat de verhalen naar de achtergrond verdwijnen. Daarnaast hebben de digitale vertelmiddelen ook geen bewezen effect op de leesmotivatie van het kind.

Voor nul- tot driejarigen blijft de digitale schermtijd best wel beperkt. Kind en Gezin stelt als richtlijn dat digitale media geen meerwaarde bieden voor baby's, die amper iets kunnen volgen op het beeldscherm. Eenjarigen kunnen zich dan weer niet lang concentreren op beeldschermen. Vanaf twee jaar beginnen peuters verhaallijnen op digitale dragers te volgen, maar blijft de schermtijd best beperkt tot maximaal 30 minuten per dag.

Wanneer je digitaal wil voorlezen, kies je best het medium waarmee je het meest vertrouwd bent. De tablet is makkelijker in omvang, waar een laptop misschien minder comfortabel is in de zetel. Het is handig om op voorhand de app of het digitale prentenboek al eens te bekijken (bijvoorbeeld de animaties of spelletjes uittesten). Zo weet je wat te verwachten en kan je er makkelijker op inspelen tijdens het voorleesmoment. Met een goede voorbereiding zorg je ervoor dat de app je rol als voorlezer niet overneemt.

Het is niet makkelijk om je weg te vinden in het digitale voorleesaanbod. Dat is de laatste jaren namelijk ontzettend gegroeid. Zo zijn er de digitale prentenboeken van Fundels die beschikbaar zijn in de bibliotheek. Online boekverdelers en app stores bieden zowel gratis als betalend materiaal aan, maar niet alles is even kwaliteitsvol. Ga even na of er niet te veel digitale activiteiten zijn die geen link met het verhaal bevatten. Tijdens het voorlezen kan je de digitale extra's ook overslaan, en het kind nadien zelf verder op ontdekking laten gaan. En misschien wil het kind nadien verder in het papieren voorleesboek?