Getipt: essay over belang van kinder- en jeugdliteratuur
In de reeks ‘Getipt’ tippen medewerkers van Iedereen Leest interessante vakliteratuur en online referenties. Van boeken en blogs tot websites en video’s over lezen en leesbevordering. Collega Linde brengt in dit artikel Waarom je kinderboeken moet lezen van de Engelse Katherine Rundell onder de aandacht.
Veel boeken, websites en blogs brengen informatie over lezen en leesbevordering. Medewerkers van Iedereen Leest tippen in de reeks ‘Getipt’ interessante vakliteratuur en online referenties. Een reeks vol food for thought. Dit boek kan je ook raadplegen in de vakbibliotheek van Iedereen Leest.
"Children’s books can teach us not just what we have forgotten, but what we have forgotten we have forgotten."
De schrijfster Katherine Rundell breekt een lans voor kinder- en jeugdliteratuur in Waarom je kinderboeken moet lezen, zelfs al ben je oud en wijs (2019). In een wervelend essay vertelt ze over haar eigen ervaringen met kinderboeken, terwijl ze tevens een breder maatschappelijk kader tekent. Iedereen heeft af en toe baat bij het lezen van kinder- en jeugdliteratuur, hoe serieus, intelligent of volwassen je ook bent. Een vlot boek, dat op een onderbouwde manier een plezierige boodschap weet te brengen, met een stevige dosis humor en zelfrelativering.
Kinderschrijver, een waardevol beroep
"When I write, I write for two people: myself, age twelve, and myself, now, and the book has to satisfy two distinct but connected appetites."
In het essay schetst Rundell een beknopte geschiedenis van het kinderboek, hoe het evolueerde van moraliserende kleuterrijmpjes naar een breed palet van genres en soorten. Kinderboeken zijn niet simpelweg een afkooksel of een verkleuterde versie van ‘Literatuur’. Al te vaak wordt er bij kinderliteratuur meteen gedacht aan boeken met flauwe protmopjes of de gekende klassiekers. Het aanbod in kinder- en jeugdliteratuur is echter enorm divers: jaarlijks verschijnen keer op keer ontelbare ontroerende, onschuldige, slimme en eigenzinnige verhalen. Kinder- en jeugdliteratuur heeft een geheel eigen literaire traditie.
Rundell wil kinderboeken het aanzien geven dat ze verdienen, en dat is een strijd die haar na aan het hart ligt. Doorheen haar betoog duikt ze in haar eigen leesgeschiedenis. Als Britse geeft ze voornamelijk Engelstalige voorbeelden, maar de boeken waarover ze schrijft (Beertje Paddington, Peter Pan, Harry Potter) zijn ook hier bekend én geliefd. Als kind woonde ze een tijdje in Zimbabwe en hoewel het land veel avontuur bood, ontdekte ze in de piepkleine lokale bibliotheek de afleiding die ze zocht. Rundell was al snel verknocht aan het geschreven woord, iets wat ze in de rest van haar leven niet meer losliet; ze doctoreerde in de literatuur en schreef reeds meerdere kinderboeken (De ontdekkingsreiziger, Feo en de wolven …). Als onderzoeker en auteur van kinderboeken merkt ze hoe vaak er wordt neergekeken op haar beroep. Boeken schrijven voor kinderen
zou eerder een schattige hobby zijn, niet een maatschappelijke rol.
"I’ve forgotten, at various times in my life, how to read: how to lay aside scepticism and fashion and trust myself to a book. At the risk of sounding like a mad optimist: children’s fiction can reteach you how to read with an open heart."
Hoopvolle literatuur
Leesgedrag is niet lineair volgens Rundell: het is onmogelijk om het leesgedrag van een kind, tiener en volwassene in mooie fases onder te verdelen. De boeken die je leest als kind vormen je als persoon, maar het is nooit te laat om de vruchten van kinderboeken te plukken. Ga je door een periode waarin niets je inspireert, interesseert of prikkelt? Het voorschrift van Rundell is eenvoudig: open een kinderboek. Want waar kan je verwondering vinden of een verlangen naar gerechtigheid voelen branden? Waar kan je beter empathie ervaren dan in kinder- en jeugdliteratuur?
In kinderboeken komen vaak archetypes aan bod, een distillatie van de meest pure gevoelens van mens zijn: hoop, honger, vreugde en angst. Van tijd en tijd doet het deugd om als lezer op een inspirerende manier te worden geconfronteerd met deze oergevoelens. Tijdens het lezen van een kinderboek ervaar je opnieuw de sensatie van kind zijn: toen de wereld nog kolossaal voelde, iedere dag nieuwe ontdekkingen bracht en verwondering vanzelfsprekend was. Als kind heb je geen stemrecht, geen geld, geen bewegingsvrijheid ... Net daarom voelen de verhalen en personages in kinderboeken vaak zo rebels en ongebonden.
"Children’s books say: the world is huge. They say: hope counts for something. They say: bravery will matter, wit will matter, empathy will matter, love will matter. These things may or may not be true. I do not know. I hope they are. I think it is urgently necessary to hear them and to speak them."
Een vindplaats
Kinder- en jeugdliteratuur verdedigen is inclusie verdedigen. Rundell benadrukt dat alle teksten open moeten zijn, voor iedereen. Ze hamert erop hoe belangrijk bibliotheken en leesbevordering zijn, omdat ze perspectieven openen, voor de groten en de kleintjes in de maatschappij.
Waarom je kinderboeken moet lezen geeft geen volledige of academische analyse van het fenomeen kinder- en jeugdliteratuur. Toch slaagt Rundell erin om in dit gebalde essay het belang van kinderliteratuur te argumenteren, zonder zichzelf te verliezen in moraliserend of sentimenteel optimisme. Als lezer zal je veel bijleren van dit boek, met een glimlach op je gezicht en een buik vol nostalgische gevoelens. Gegarandeerd zal Rundell je weten te overtuigen nog eens een kinderboek te kiezen en jezelf te verliezen - of juist terug te vinden.
"Ignore those who would call it mindless escapism: it’s not escapism: it is findism. Children’s books are not a hiding place, they are a seeking place."
Titel: Waarom je kinderboeken moet lezen : zelfs al ben je oud en wijs
Auteur: Katherine Rundell
Illustrator: Manon Sikkel
Uitgever: Uitgeverij Luitingh-Sijthoff
Publicatiedatum:
Aantal pagina's: 74 p.
Leeftijd: Volwassenen
Deel dit artikel:
