Kies je als school voor een klas- of schoolbibliotheek?
Boeken en andere leesmaterialen zijn onmisbaar in basis- en secundaire scholen. Waar de ene school een schoolbibliotheek inricht, kiest de ander voor klasbibliotheken. Nog andere scholen hanteren een combinatie. Wat is nu de beste keuze? De schoolbibliotheek, waar alle boeken op één plaats in de school te vinden zijn? Of de klasbibliotheek, waarin elke klas een eigen hoek voorziet met boeken?
door Sarah-Jane Arschoot
De aanwezigheid van een klas- of schoolbibliotheek kent verschillende voordelen. Uit onderzoek blijkt namelijk dat deze zowel het leesplezier als de leesvaardigheid van leerlingen stimuleren. Toegang hebben tot boeken zorgt bovendien voor een grotere leesfrequentie. Leerlingen die gebruikmaken van de bibliotheek blijken ook positiever te staan ten opzichte van lezen dan leerlingen die hier geen gebruik van maken.
Schoolbibliotheek
Een schoolbrede bibliotheek kan een groot assortiment boeken aanbieden voor verschillende leeftijden met een verscheidenheid aan thema’s. Zo kan je tegemoet komen aan de verschillende interesses van leerlingen: van science fiction tot spanning en avontuur, of van strips tot informatieve boeken. Dit biedt dan ook het ideale moment om samen met het volledige schoolteam na te denken over het aanbod dat de school wenst te voorzien. De schoolbib is zo een verantwoordelijkheid van iedereen. Betrek hierbij ook leerlingen door bijvoorbeeld na te gaan welke thema’s hen interesseren. Aan de hand van Boekenzoeker kunnen leerlingen thematisch op zoek gaan naar boeken die hen aanspreken en vervolgens voorstellen voor de schoolbibliotheek. Op deze manier wordt er gewerkt aan de basisbehoeften Autonomie en verBondenheid van de zelfdeterminatietheorie.
Een brede boekencollectie voor alle leeftijden zorgt ervoor dat leerlingen boeken kunnen kiezen uit een ruim aanbod. Hun boekenkeuze is op die manier niet beperkt tot hun eigen leeftijdsgroep, wat in een klasbibliotheek door het leeftijdsgerichte aanbod wel kan voorkomen. Een schoolbibliotheek kan – naast een verscheidenheid in leeftijden – ook verschillende soorten boeken en verhalen aanbieden: prentenboeken, boeken makkelijk lezen, dichtbundels, informatieve boeken, kranten, tijdschriften … Door al deze verschillende leesmaterialen bijeen te zien, kunnen kinderen en jongeren sneller iets vinden dat hen aantrekt.
Een schoolbibliotheek is daarnaast ook vaak een plek die kan dienen als leesruimte. Zo’n ruimte maakt lezen zichtbaar en is – met de nodige aankleding – uitnodigend voor leerlingen. Met zo’n aantrekkelijke plaats waar leerlingen zowel vrij als onder begeleiding kunnen lezen, krijgen leerlingen ook zin om te lezen. Op deze manier wordt de schoolbibliotheek een vriendelijke, uitnodigende en aangename ruimte.
“De schoolbibliotheek mag de boekencollectie in de klas niet vervangen. Het zichtbaar maken van en het aan de slag gaan met boeken in de klas is nog steeds cruciaal voor effectief leesonderwijs.”
De schoolbibliotheek draagt dus zeker bij aan een kwalitatieve leesomgeving. Er zijn wel enkele aandachtspunten die je als schoolteam niet uit het oog mag verliezen:
- De schoolbibliotheek mag de boekencollectie in de klas niet vervangen. Het zichtbaar maken van en het aan de slag gaan met boeken in de klas is nog steeds cruciaal voor effectief leesonderwijs.
- Goede begeleiding in de schoolbibliotheek is een must. Als leerling kan er een drempel zijn om zelfstandig naar de schoolbib te gaan. Ga als leerkracht samen met de klas naar de bib, voorzie als school activiteiten en maak van de bib een gezellige plaats met bijvoorbeeld grote leeskussens. Maak met het schoolteam afspraken hoe leerlingen naar de schoolbib worden geleid. Blijf ook momenten van vrij lezen inplannen, in de schoolbib en daarbuiten.
- Begeleid leerlingen ook tijdens hun bezoek aan de schoolbib: toon hoe de leesmaterialen geordend staan of hoe ze kunnen zoeken op thema’s. Als je met een specifiek uitleensysteem werkt, kan je dit best ook even toelichten.
- Betrek leerlingen zoveel mogelijk bij dit leesproces. Doe dit al vanaf het begin bij de inrichting van de schoolbibliotheek. Laat de leerlingen bijvoorbeeld een schets of maquette maken van hun ideale schoolbib en/of bijhorende leeshoek.
- Tot slot zijn er ook een aantal praktische zaken waar je als school rekening mee moet houden. Zorg ervoor dat de schoolbibliotheek op een centrale plaats gelegen is. Zo zal je er als klas sneller en voor zowel korte als langere momenten gebruik van maken. Streef ook naar een flexibele toegankelijkheid, waarbij zowel leerlingen als leerkrachten vrij gebruik kunnen maken van de schoolbibliotheek.
Klasbibliotheek
De aanwezigheid van een bibliotheek in de klas zorgt ervoor dat je als leerkracht steeds begeleiding kan voorzien aan leerlingen bij het uitkiezen van een boek. Daarnaast kan je op een vlotte manier praten en discussiëren over boeken met de hele klas. Als leerkracht kan je ook duiden wat jij leuke of minder leuke boeken vond. Zo wordt er gewerkt aan de autonome leesmotivatie door in te zetten op verBondenheid. Zorg wel dat de boeken op een goed zichtbare plek in de klas staan en dat leerlingen ze zelf kunnen nemen. Boeken frontaal opstellen – met de cover duidelijk in beeld – maakt de klasbib zichtbaarder, en kan leerlingen op die manier nog sneller aanleiding geven tot het uitkiezen van een boek.
Een klasbib maakt het mogelijk om als leerkracht sneller een momentje vrij lezen in te lassen of de leerlingen een boek te laten uitkiezen na het afronden van een opdracht. Deze plaats kan bovendien uitstekend dienst staan als een centraal opslagpunt voor onder andere dvd’s, tijdschriften, kranten, spelletjes en zo veel meer. Een klasbib kan meer bevatten dan enkel leesboeken!
De schoolbibliotheek kan voor sommige leerlingen een grote stap zijn. Dit heeft tot gevolg dat de klasbibliotheek een ideale start kan zijn tot het leren kennen van boeken. De klas is idealiter een vertrouwde, veilige ruimte voor de leerling. Een klasbibliotheek toont dan ook dat boeken behoren tot die vertrouwde en gekende omgeving en deel uitmaken van het dagelijkse leven van de leerlingen.
“Een klasbibliotheek toont dat boeken behoren tot de vertrouwde en gekende omgeving en deel uitmaken van het dagelijkse leven van de leerlingen.”
Net zoals de schoolbibliotheek zijn er een aantal randvoorwaarden waar een klasbibliotheek aan moet voldoen om het best tot uiting te komen:
- In een klasbibliotheek is het moeilijk om evenveel boeken aan te bieden als in de schoolbibliotheek. Zorg dus dat er verschillende thema’s aanwezig zijn in het boekenaanbod. Verwerk daarnaast ook verschillende soorten boeken in je bibliotheek.
- Je kan bovenstaand aandachtspuntje aanpakken door de boekencollectie te laten circuleren tussen klassen. Zo krijgen leerlingen regelmatig nieuwe verhalen aangereikt. Met een wisselcollectie op school kan je jouw collega’s ook inspireren door te vertellen hoe je aan de slag ging met een specifiek verhaal.
- Kiest je school voor klasbibliotheken, zorg dan dat er sprake is van een gedeelde verantwoordelijkheid. Een uitgebreid boekenaanbod stel je best samen met het schoolteam én de leerlingen. Daardoor vermijd je dat de klasbib een individuele verantwoordelijkheid van een leerkracht wordt en werk je aan de basisbehoefte verBondenheid van je leerlingen.
Een school- én klasbib?
Zowel de school- als klasbibliotheek kennen dus voordelen en aandachtspunten. Je kan als school natuurlijk ook kiezen voor een combinatie van een klas- en schoolbibliotheek. Zo’n mengvorm kan al op kleine schaal gerealiseerd worden:
- Installeer minibibliotheken per graad. Zo werk je leeftijdsgericht en kan je in de school verschillende leesplekjes inrichten.
- Laat boeken circuleren tussen verschillende klassen. Zo hoef je niet altijd meerdere exemplaren van een boek aan te schaffen.
- Werk met klasbibliotheken waarbij je de boekencollectie uit de schoolbibliotheek haalt. Zo kan je maandelijks andere boeken in de klasbib plaatsen.
Bespreek samen met het team wat de beste keuze is voor jouw school en ga hierover in gesprek met de leerlingen en ouderraad. Stap ook naar de lokale bibliotheek, zij kan jouw school adviseren en bijstaan met boekentips of een wisselcollectie.
Lees ook
Deel dit artikel:
