Terugblik op de inspiratiedag Jeugdboekenmaand voor bibs
Jeugdboekenmaand 2026 start pas in maart, maar op maandag 29 september 2025 kwamen bibliotheekmedewerkers uit heel Vlaanderen en Brussel al samen om inspiratie op te doen. Het thema van de komende editie? ‘Dieren’, met de vrolijke slogan: ‘Lees! Brul! Grom!’. De dag zat boordevol ideeën: van inzichten uit evaluaties en concrete plannen voor de nieuwe editie tot workshops en ruimte om ervaringen uit te wisselen.
Wat 2025 ons leerde
De dag begon met een presentatie van Zoë Gulinck over de evaluatie van Jeugdboekenmaand 2025. Als student Meertalige Bedrijfscommunicatie aan de UGent bevroeg zij 139 bibliotheken over hun ervaringen, activiteiten en wensen. Uit de resultaten bleek onder meer dat de activiteiten heel divers zijn: van auteurslezingen, voorleesmomenten en klasbezoeken tot Bibster-spellen, zoektochten, escape rooms, theatervoorstellingen, tentoonstellingen en boekenfeesten. Lagere scholen blijven de belangrijkste partners. Bovenal werd duidelijk dat Jeugdboekenmaand kinderen nieuwe boeken laat ontdekken en dat het een sleutelinstrument is in het leesbevorderingsbeleid, al heeft slechts een kwart van de bibliotheken uitgeschreven doelstellingen op dit vlak. Bibliotheekmedewerkers zijn overtuigd van de impact van de campagne en vinden dat deze duidelijke doelstellingen verdient.
Om bibliotheken hierin te ondersteunen, verwijst Sarah Van Tilburg naar de Iedereen Leest Academie. Het opleidingsaanbod voor bibliotheken focust op krachtige leesbevordering via vijf pijlers: leesbeleid, leesomgeving, leesaanbod, leesactiviteiten en leesnetwerk. Met tools zoals de leesscan kunnen bibliotheken hun leesbeleid verder ontwikkelen en trajecten opzetten rond een rijk leesaanbod, boekgesprekken in de klas en interactief voorlezen.
Ook campagnecoördinator Eva Berghmans bouwt verder op de lessen van 2025. ‘We merkten dat bibliotheken graag hebben dat de boekentips, de affiches en het promotiemateriaal vroeger beschikbaar zijn, en dus maken we daar werk van. De succesvolle verkiezing van de junior meter of peter keert terug, want het is logisch dat kinderen zelf hun liefde voor lezen kunnen delen.’ Voor 2026 ligt de focus op het thema ‘Dieren’, met aandacht voor echte dieren en fantasie- of fabeldieren (eerder dan voor dierlijke personages die eigenlijk mensen voorstellen). De inspiratietekst met subthema’s en boekentips maakt het thema toegankelijk. Verder krijgen de promotiematerialen een frisse insteek. En Iedereen Leest blikt al vooruit naar 2027, wanneer het thema ‘Water’ is.
Lees! Brul! Grom!
Het thema voor deze Jeugdboekenmaand is ‘Dieren’, maar hoe komen die tot leven in de kinder- en jeugdliteratuur? Onderzoeker Jante Borremans (UAntwerpen) onderscheidt drie soorten dierenverhalen: antropomorfe dieren met menselijke eigenschappen, echte dieren die samen avonturen beleven met kinderen, en non-fictie over dieren. ‘Elk type heeft zijn meerwaarde’, zegt ze. ‘Antropomorfe dieren maken het voor kinderen makkelijker om situaties te herkennen en vanop een afstand aan zelfreflectie te doen; verhalen met echte dieren stellen vaak de relatie tussen kind en dier centraal; en non-fictie opent de ogen voor biodiversiteit en de rol van de mens in de wereld.’
Illustrator Joris Thys mocht het beeld van de affiche bedenken. Hij nam de deelnemers mee in zijn creatieve proces. Hij vertrok van het thema ‘Dieren’ en de slogan ‘Lees! Brul! Grom!’ en kwam zo uit bij Reinaert de Vos, het bekende verhaal uit het Waasland, waar Joris zelf opgroeide. Met zes personages - Koning Nobel, Reinaert, Bruin de Beer, Grimbeert de Das, Cuwaert de Haas en Belijn de Ram - werkte hij een dynamische compositie uit.
Aan de slag
Na de lunch volgden de deelnemers workshops en deelsessies om inspiratie op te doen. Margot Van Dingenen van Iedereen Leest dook in de boekentips over dieren voor kinderen van 3 tot 15 jaar en gaf suggesties over hoe je ermee aan de slag kan gaan in de bibliotheek. Eva Berghmans en Zoë Gulinck brainstormden met de bibliotheekmedewerkers over beleidsdoelstellingen rond Jeugdboekenmaand. De vruchtbare uitwisseling was een eerste aanzet om duidelijkere verbindingen te leggen tussen de campagne en leesbevordering.
Ook deelden verschillende bibliotheken voorbeelden van hun Jeugdboekenmaand-activiteiten voor de vrije tijd. Zo werkte de bib van Sint-Truiden samen met de lokale kunstacademie aan workshops en een tentoonstelling, terwijl de bib van Wervik een speurtocht organiseerde voor kinderen van het eerste tot zesde leerjaar, met een badge als beloning. De bibliotheken van Antwerpen blikken alvast vooruit naar 2026. Zij zetten in samenwerking met partners zoals kinderboerderijen kinderziekenhuizen en Natuurpunt een uitgebreid programma op. Naast die uitgebreide partnerwerking, zijn er in de 17 Antwerpse bibs ook vaste inloopactiviteiten. Dit jaar kunnen kinderen op boekensafari gaan in de bib. Het parcours is toegankelijk zonder begeleiding, zodat bibliotheken met minder personeel het ook vlot kunnen organiseren. Onderweg kunnen kinderen dieren op boekcovers spotten, ontdekken welk ‘leesbeest’ ze zijn, dieren zoeken in een drie meter lang zoekboek, voeldozen koppelen aan de juiste boeken en lezen als een nachtdier met een UV-zaklamp. Wie alle opdrachten voltooit, ontvangt een Dierenvriendenboekje en ontdekt tegelijk nieuwe boeken die ze later hopelijk willen uitlenen.
Ook spraken enkele bibliotheken over inspirerende activiteiten voor scholen. De bib van Staden gebruikt Bibster tijdens Jeugdboekenmaand, een digitaal spel dat fysieke boeken combineert met tablet-opdrachten. Bib Utopia in Aalst ontwikkelde een escape room voor Jeugdboekenmaand 2025. Het ene groepje lost opdrachten op in een afgesloten ruimte, het andere gaat op Bibster-zoektocht, en via chat kunnen ze codes doorgeven om hun klasgenoten te bevrijden. De bib van Olen maakt al sinds 2007 creatieve toneelvoorstellingen tijdens Jeugdboekenmaand voor kleuters en het eerste leerjaar. Met kamishibai, muziek en uitbeelding brengen ze één boek tot leven, gebruikmakend van eenvoudige materialen en de talenten van de collega’s. ‘Het hoeft niet duur te zijn’, zegt medewerker Roos. ‘Gebruik wat je in huis hebt: planten van collega’s, een jurk van je dochter... En durf eerlijk te zijn: kinderen maken makkelijker contact als ze zien dat je ook soms fouten maakt.’
Op naar 2026
De inspiratiedag bood een rijk palet aan inzichten, praktische tips en creatieve ideeën. De deelnemende bibliotheekmedewerkers wisselden ideeën en ervaringen uit, en gingen geïnspireerd en met concrete handvatten naar huis, klaar om kinderen tijdens Jeugdboekenmaand 2026 spelenderwijs te laten lezen, ontdekken en beleven. Alle informatie en materialen vind je op jeugdboekenmaand.be.
