UGent Leest: de universiteit als broedplaats en baken voor lezers
Lezen is niet alleen leerrijk, het is vooral ook leuk en verbindend. Dat is de boodschap van UGent Leest, een nieuw initiatief van de faculteit Letteren en Wijsbegeerte van de Universiteit Gent. Studenten, personeel en alumni krijgen zo de kans om te ervaren hoe fijn het is om samen een boek te lezen en erover in gesprek te gaan.
In 2022 kreeg de faculteit Letteren en Wijsbegeerte van UGent een bijzonder bericht: een voormalig lerares, bibliothecaris en alumna Germaanse filologie had een deel van haar erfenis geschonken aan de faculteitsbibliotheek. En waar konden die onverwachte middelen beter naartoe gaan dan naar een project dat de liefde voor lezen aanwakkert? ‘De faculteit Letteren en Wijsbegeerte blijft een boekenfaculteit en onze opleidingen omvatten veel en diepgaand lezen’, zegt decaan Gita Deneckere. ‘Maar lezen is een kunst die geoefend en beoefend moet worden. Om die leesdialoog nog meer op gang te trekken in de hele universiteit startten we met UGent Leest’.
Brugfiguren
UGent Leest werd feestelijk afgetrapt op 20 februari in de Belvèdére van de Boekentoren met een lezing van eredoctor Ish Ait Hamou. Hij deelde er zijn persoonlijke traject als lezer en schrijver. ‘Voor mij begon het altijd met verhalen, niet met boeken’, zegt hij. ‘Lezen stond niet centraal thuis, maar mijn vader is een fantastische verhalenverteller. Hij vertelde veel over Marokko, over dingen die ik nooit had gezien, maar die ik kon projecteren met mijn verbeelding. Mijn passie voor verhalen is daar ontstaan.’
“Voor mij begon het altijd met verhalen, niet met boeken. Lezen stond niet centraal thuis, maar mijn vader is een fantastische verhalenverteller. (Ish Ait Hamou)”
Lezen volgde pas een hele tijd later toen hij in het middelbaar op uitwisseling ging naar de Verenigde Staten. Daar kreeg hij van zijn leraar Engels de opdracht om vijf klassiekers te lezen en er presentaties over te geven. ‘Ik zag dat eerst echt niet zitten. Ik wou zelfs terug naar België komen. (lacht) Het eerste boek was Huckleberry Finn van Mark Twain. Ik was niet mee met de plot, maar wel met de manier waarop mijn leerkracht erover sprak. Hij raadde me aan om heel traag te lezen en me de woorden in te beelden zoals in een film. Dat werkte, want beelden kende ik; mijn medium was televisie. Nog steeds is lezen geen automatisme voor mij, maar dankzij hem heb ik de kracht van boeken leren waarderen. Ik geloof dat UGent Leest ook zo’n rol kan spelen om de leeslust bij studenten, professoren en alumni aan te wakkeren.’
Samen lezen
‘Samen zijn met andere lezers doet zoveel deugd’, zegt Paul Buschmann, faculteitsbibliothecaris en coördinator van de Humanities Academie. ‘Met UGent Leest willen we mensen samenbrengen rond boeken en leeservaringen. We willen een community creëren waar lezen centraal staat.’ Die omvat verschillende onderdelen. Zo kan je elke laatste maandag van de maand (vanaf 31 maart) in de faculteitsbibliotheek naar een ‘Silent Book Club’ gaan. Het idee is eenvoudig: je komt samen en leest een uur in stilte. Laptops en telefoons blijven buiten. Wie wil kan achteraf ervaringen en leestips uitwisselen. Ook zal de Humanities Academie, het platform voor levenslang leren van de faculteit, samen met Iedereen Leest opleidingen rond leesbevordering organiseren.
Verder zullen er elk semester leesgroepen samenkomen, waarbij wisselende begeleiders hun favoriete boek bespreken met twaalf lezers uit de UGent gemeenschap. Die groepen worden geleid door professoren en bekende alumni. Het doel is om enthousiasmerende gesprekken over lezen te voeren. Zo zal professor Elly McCausland, wereldberoemd door haar vak ‘English Literature: Taylor’s version’, in gesprek gaan over The Children of Green Knowe van Lucy Boston, een Brits kinderboek over een spookhuis, dat jong en oud aanspreekt. ‘Kinderliteratuur is erg herkenbaar, iedereen kan zich ermee verbinden’, zegt ze. ‘Niet iedereen is een vrouw, maar we zijn allemaal ooit een kind geweest. Ik hou ervan hoe kinderboeken die grenzen in personages vervaagt.’ Professor Nederlandse Letterkunde Lars Bernaerts wil met zijn leesgroep in Bezonken rood van Jeroen Brouwers duiken en professor Francis Mus, docent Frans en Vertaalwetenschappen, koos De straat van de donkere winkels van de Franse schrijver Patrick Modiano.
“Kinderliteratuur is erg herkenbaar, iedereen kan zich ermee verbinden. Niet iedereen is een vrouw, maar we zijn allemaal ooit een kind geweest. Ik hou ervan hoe kinderboeken die grenzen in personages vervaagt. (prof. Elly McCausland)”
Professor Kris Rutten, hoofddocent verbonden aan de vakgroep Onderwijskunde en onderzoeksgroep Cultuur en Educatie opteerde voor Het moois dat we delen van Ish Ait Hamou. Ook filosofe en huidig voorzitter PEN Vlaanderen Alicja Gescinska begeleidt een leesgroep, over haar eigen boek De gezichtslozen. Door te praten met de lezers hoopt ze ook als auteur inzichten op te doen. ‘We denken vaak dat lezen iets is dat je alleen doet, maar het is een sociaal gebeuren, het is een fundament van mens-zijn’, voegt ze toe. ‘Initiatieven als UGent Leest kunnen lezen weer die rol als bindmiddel geven. Hierin ligt een grote sleutel om mensen aan het lezen te krijgen: vraag naar iemands leeservaring, want mensen praten graag over zichzelf.’
Leesoffensief
Deze activiteiten van UGent Leest zijn nog maar het begin, want er zijn nog volop suggesties, zoals een slow reading club, ‘UGent leest voor’… Ideeën genoeg om UGent’ers aan het lezen te krijgen. Dat gebeurt ook door samenwerkingen met andere faculteiten binnen de UGent-community uit te bouwen en alle leesinitiatieven aan de universiteit te bundelen en zichtbaar te maken.
Het toont aan hoe universiteiten een belangrijke rol kunnen spelen om lezen te bevorderen, niet alleen als bron van kennis, maar ook als middel tot persoonlijke ontwikkeling, maatschappelijke betrokkenheid en ontspanning. Decaan Gita Deneckere, zelf een gepassioneerde veellezer mikt op een sneeuwbaleffect: ‘We zijn ontzettend trots dat we dit waardevolle initiatief kunnen lanceren dankzij een legaat. Leesplezier bevorderen is essentieel in onze samenleving. We brengen boeken weer in het hart van de universiteit en creëren een platform waar mensen zich verbonden voelen door hun gedeelde passie voor literatuur.’
Met dit initiatief sluit de Gentse universiteit zich aan bij het Vlaamse Leesoffensief en werkt ze nauw samen met Iedereen Leest. Sylvie Dhaene, directeur van Iedereen Leest en zelf ook alumna van UGent, hoopt dat andere onderwijsinstellingen het voorbeeld van UGent Leest volgen: ‘Een grotere maatschappelijke bewustwording rond het belang van lezen is erg nodig. We hebben alle actoren nodig, in alle geledingen van de maatschappij om mee die boodschap uit te dragen en tot actie over te gaan. Een community van studenten, personeelsleden, alumni hiervoor warm maken, dat is een mooie start van leesambassadeurschap.’ Tot slot had eredoctor Ish Ait Hamou nog een belangrijke boodschap in petto voor zij die denken dat lezen niets voor hen is: ‘Lezen is intimiderend voor veel mensen, maar dat hoeft het niet te zijn. Wees niet bang, probeer het!’
“We hebben actoren nodig in alle geledingen van de maatschappij om mee tot actie over te gaan. Een community van studenten, personeelsleden, alumni hiervoor warm maken, dat is een mooie start van leesambassadeurschap. (Sylvie Dhaene)”
Meer informatie op ugentleest.be.