Voorleesbuddy’s Etienne en Martine gaan luisterlezen in Oostende

‘Word jij mijn voorleesbuddy?’ Dat is de slogan die dit jaar centraal staat tijdens Voorleesweek. Want wat zijn we zonder de vele ouders, leerkrachten, kinderbegeleiders, vrijwilligers en vrienden die hun liefde voor het lezen delen? In deze reeks vertellen enkele buddy’s over hun drijfveren, de mooie verhalen die ze tegenkomen en de sterke band die voorlezen smeedt. Deze aflevering: Etienne en Martine die gingen luisterlezen in Oostende.

door Maya Toebat
© Simon Bequoye en Iedereen Leest

Op honderd meter van de zee in Oostende ligt een huis vol boeken met een hart voor lezers: ’t Leeshuus. Die boeken worden ingezet om te ontmoeten en te verbinden, via boekenclubs, samenleessessies en het boekencafé. Het afgelopen jaar kwam daar nog een project bij: ‘Lezen met je oren.’ ‘’t Leeshuus wil zo inclusief mogelijk zijn,’ zegt coördinator vrijwilligerswerk Vicky Claeys, ‘en alle lagen van de bevolking met elkaar in contact brengen: mensen die het minder breed hebben, mensen met psychische problemen, mensen die revalideren… We wilden dus ook kijken hoe een aanbod voor blinden en slechtzienden er zou kunnen uitzien.’

© Simon Bequoye en Iedereen Leest

Luisterlezen is een pilootproject dat lezers met een visuele beperking en hun begeleiders uitnodigde om samen uit te zoeken hoe ze leesgenot in een luistersetting én in gezelschap kunnen blijven proeven. Met dat doel voor ogen testte ‘t Leeshuus de afgelopen maanden verschillende concepten uit. In het voorjaar werd er tijdens vijf zondagen een uur voorgelezen uit het boek Onvoltooid van Gie Bogaert. In de zomer vonden er vervolgens twee voorleesbelevenisdagen plaats, waarbij de groep naar verschillende locaties trok, samen lunchte en onderweg een volledig boek of verschillende fragmenten voorgelezen kreeg.

Stemmen

Ook Etienne, die blind is, en zijn vrouw en begeleider Martine, waren aanwezig tijdens die voorleessessies. Zo’n tien jaar geleden ontdekte Etienne de Daisy-speler (een apparaat waarmee mensen met een leesbeperking boeken kunnen lezen, red.), maar luisterlezen bleek nog een heel andere ervaring dan een luisterboek. Je hoort meer: hoe iemand de cover van het boek omschrijft, het geritsel van de omdraaiende pagina’s, het gerinkel van een lepel tegen een koffiekopje voordat het voorleesmoment begint en de stemmen van mensen die je (nog) niet kent. Ook de stem van de voorlezer klinkt anders in levenden lijve. En de kwaliteit van die stem is ontzettend belangrijk voor blinden en slechtzienden. ‘Het was een zoektocht om de juiste stemmen te vinden’, zegt Vicky. ‘De voorleeszondagen in ’t Leeshuus werden geleid door een vrouw met een zachte, neutrale stem. Voor de voorleesbelevingsdagen buitenshuis deden we beroep op een acteur met een ver dragende stem.’

“Tijdens het voorlezen hoor je meer dan bij een luisterboek: hoe iemand de cover van het boek omschrijft, het geritsel van de omdraaiende pagina’s, het gerinkel van een lepel tegen een koffiekopje en de stemmen van mensen die je (nog) niet kent.”
© Simon Bequoye en Iedereen Leest

Vooral die zomerse voorleesdagen waren een groot succes. ‘Het voelde als een toeristisch uitstapje’, vertelt Etienne. ‘We gingen naar het stadhuis, het oudste nog bestaande huisje van de stad, het stadspark, de Grote Post… en kregen telkens uitleg over de omgeving waarin we ons bevonden, waarna een fragment werd voorgelezen.’ Die context is belangrijk, merkt Martine op. ‘Ook de voorleessessies in ’t Leeshuus waren om die reden heel aangenaam. Het is er sowieso al huiselijk, maar met koffie en ontbijt op zondag werd het extra gezellig.

Lotgenoten ontmoeten

Het gemoedelijk samenzijn is net zo belangrijk als het verhaal dat voorgelezen werd. Hoe vaak gebeurt het immers dat mensen met een visuele beperkingen kunnen samenlezen? ‘Ik zit wel in een leesclub, maar dan luisteren we thuis naar het boek en komen we achteraf samen om het te bespreken’, vertelt Etienne. ‘In ’t Leeshuus maak je tijd om samen te luisteren en kunnen we er meteen over praten. Dat is nog plezanter.’

“Luisterlezen is een fijne manier om ervaringen uit te wisselen. De drempel om je aan te melden bij een blindenorganisatie is veel hoger.”
© Simon Bequoye en Iedereen Leest

Anders dan bij leesclubs is het publiek ook veelzijdiger. Zo komen er fervente lezers op af, maar net zo goed mensen die nooit lezen en wiens nieuwsgierigheid is geprikkeld. ‘We zaten samen met mensen uit allerlei milieus met als enige constante een slecht zicht’, zegt Vicky. ‘Er waren mensen van Oostende, Brugge, Gent en zelfs Limburg. Je merkte dat de deelnemers veel deugd hadden van dat contact.’ Luisterlezen bleek een fijne, laagdrempelige manier om lotgenoten te ontmoeten. Martine: ‘Dat is verrijkend, maar ook soms pijnlijk. Zo was er een deelnemer wiens zicht achteruitgaat. Hij heeft veel tips gekregen, al was het confronterend voor hem om te weten wat haar nog te wachten staat. Toch is het fijn om op deze manier ervaringen uit te wisselen, want de drempel om je aan te melden bij een blindenorganisatie – en dus toe te geven dat je blind wordt – is veel hoger.’

Opgaan in een personage

Ook niet-lotgenoten zijn welkom. Zo kunnen Martine en Vicky allebei zien, maar werden ook zij meteen opgenomen in de groep. ‘Inclusie betekent niet alleen slechtzienden en blinden samenzetten’, gelooft Vicky, ‘maar ook mensen die kunnen zien. Zo leren zij over lastige situaties waarin blinden zich soms bevinden en kunnen zij makkelijker inschatten waar ze hulp kunnen aanbieden. Dat is verrijkend. Ik heb bijvoorbeeld geleerd dat er veel variatie zit in slechtziendheid.’

© Simon Bequoye en Iedereen Leest

Martine kwam al vaker in aanraking met blinden en slechtzienden, als begeleider van Etienne. Voor haar was vooral het voorlezen een openbaring. Hoewel ze een fervent lezer is, had ze nog nooit een luisterboek opgezet. ‘Eerst dacht ik Etienne gewoon naar hier te begeleiden, maar ik ben zelf ook blijven terugkomen’, zegt ze. ‘In het begin voelde het wel raar om te zitten luisteren, al merk ik dat ik het verhaal zo veel meer beleef. Normaal lees ik over de personages vanop een afstand, maar tijdens het luisteren, voelde het soms alsof ik zélf het personage was. Als de hoofdpersoon liep, liep ikzelf. Dat was heel speciaal.’


'Word jij mijn voorleesbuddy?' Die slogan stond centraal tijdens Voorleesweek 2023. Iedereen kan een voorleesbuddy zijn - het hele jaar door - maar sommige mensen zijn het echt in hart en nieren. In deze reeks brengen we een aantal mooie verhalen van bijzondere voorleesbuddy's.


Deel dit artikel:

Mis niets van Iedereen Leest