De voorleesboekenkast van Lien Van de Kelder
In de reeks 'De voorleesboekenkast' gaan we op bezoek bij enthousiaste voorlezers en hun kinderen. Wat zijn hun favoriete voorleesboeken? Hoe ziet hun voorleesritueel eruit? In deze aflevering duiken wij in de voorleesboekenkast van actrice en juriste Lien Van de Kelder en haar dochter Jeanne van 8 en zoon Victor van bijna 7.
door Katrien Elen
'Mijn kinderen zijn totaal verschillend. Jeanne heeft zichzelf leren lezen in de tweede kleuterklas. Ik was verwonderd, want we hebben haar dat nooit aangeleerd. Nu verslindt ze boeken. Zo wacht ze bijvoorbeeld vol ongeduld op het volgende deel in De Waanzinnige Boomhut-reeks. Heel fijn om te zien. Victor heeft zoals de meeste kinderen leren lezen in het eerste leerjaar. Waar Jeanne spontaan naar een boek grijpt als ze vroeg wakker is, zal Victor dat nooit doen. Ik herken mezelf in hem. Als kind vond ik lezen verschrikkelijk. Het was een opgave.'
'Ondertussen lees ik wel heel graag. Ik merk dat het aanstekelijk werkt als de kinderen mij zien lezen, maar je moet niet denken dat wij hier 's avonds als gezin rustig met een boek in de zetel zitten hoor. Onze levens verlopen eerder hectisch.'
Ritueelhonger
'Van voorgelezen worden kan Victor wel genieten, al denk ik dat hij vooral gehecht is aan de nabijheid van het moment. Meestal lees ik hem voor in bed, net voor het slapen. Hij houdt van herhaling. Zo lees ik al maanden voor uit Kleine August van Stefan Boonen. Ook als we een keertje te laat thuiskomen, moet ik nog even voorlezen. Anders volgt er sowieso protest. Bij hem noem ik het dus eerder een ritueelhonger in plaats van een leeshonger.'
'Voor Jeanne zijn de boeken die ik Victor voorlees te kinderachtig. Vaak trekt ze zich terug in haar kamer tijdens het leesritueel. Nadat ze alles van Roald Dahl heeft gelezen – ze leek wel een kleine Matilda – is ze begonnen in Harry Potter. Al merk ik dat ze die soms aan de kant legt omdat er geen prenten in staan. Mocht er een Harry Potter-boek bestaan met mooie tekeningen, dan zou ze het wellicht in één ruk uitlezen. Dr. Proktors schetenpoeder, van Jo Nesbø, is momenteel echt een schot in de roos. Wat een meesterverteller! Én met hier en daar een mooie tekening (lacht).'
Focus op taal
'Ik vind taal superbelangrijk. Regelmatig stel ik vast dat het taalniveau bij kinderen erop achteruit gaat. Door veel voor te lezen probeer ik tegengewicht te bieden. Ik ben er dus bewust mee bezig. Ik heb natuurlijk meer met taal dan met wiskunde. Mocht ik een wetenschapper zijn, lag mijn focus allicht elders.'
'Ook vreemde talen vind ik belangrijk. Toen we in 2019 vier maand in Bangkok woonden (haar man, Hans Herbots, regisseerde er de Netflix-serie The Serpent, red.) gingen Jeanne en Victor in het Engels en Frans naar school. Het was te kort om de talen echt op te pikken, maar mochten we hier in Antwerpen die mogelijkheid hebben aan een betaalbare prijs, zou ik hen direct inschrijven.'
“Ik vind taal superbelangrijk. Regelmatig stel ik vast dat het taalniveau bij kinderen erop achteruit gaat. Door veel voor te lezen probeer ik tegengewicht te bieden. ”
Luisterboeken
'Ik herinner me niet dat mijn ouders me vroeger veel hebben voorgelezen. Ik vermoed dat ze het te druk hadden met vier kinderen. Wel had ik cassettes met luistersprookjes van Lekturama. Daar hoorden boekjes bij. Bij elke "ping" mocht ik het blad omdraaien. Zo las ik mezelf voor.'
'Het is mijn grote droom om kinderboeken in te lezen voor kinderen die niet voorgelezen worden. Niet alleen kinderen wiens ouders het te druk hebben, maar ook kinderen die in een instelling zitten, of in het ziekenhuis liggen bijvoorbeeld. Ik hou van dat soort studiowerk waarbij je je helemaal kan concentreren op je stem. Zo heb ik het eerste boek van De zeven zussen van Lucinda Riley ingelezen en ben ik nu bezig met het audioboek van Mild ouderschap van Nina Mouton.
'Ik ben een heel expressieve voorlezer, ik doe graag stemmetjes. Mijn beste personage is de heks. Hoe meer je je stem kan vervormen, hoe leuker de kinderen het vinden. Hans is minder van de rolletjes, maar hij heeft een warme, zachte stem. Ook heel aangenaam!'
“Ik ben een heel expressieve voorlezer, ik doe graag stemmetjes. Mijn beste personage is de heks. Hoe meer je je stem kan vervormen, hoe leuker de kinderen het vinden.”
Boeken zijn nooit verloren
'We zijn aangesloten bij de bib, maar er zit geen routine in onze bibliotheekbezoeken. Onze boetes lopen daardoor altijd de spuigaten uit. Ik koop onze boeken dus meestal. Met mijn hart voor auteurs en auteursrechten (Lien is als jurist gespecialiseerd in auteursrecht, red.) geef ik graag geld uit aan Belgische boeken. Liefst in een lokale boekenwinkel natuurlijk. De boekuil in Mortsel bijvoorbeeld, een oud herenhuis dat tot de nok is gevuld met boeken, herbergt een heel kwalitatieve kinderafdeling, net als de Antwerpse speelgoedwinkel In den olifant. Ik vraag de uitbaters graag om advies. Ze hebben kennis van zaken en weten ondertussen zelfs waar de interesses van mijn kinderen liggen. En ook als ik ergens een fijne recensie lees van een kinderboek, ben ik snel geneigd om het te kopen. Mijn zussen hebben bovendien jongere kinderen. Achteraf geef ik onze boeken dus door, of ik schenk de boeken aan de klasbibliotheek. Soms laat ik Jeanne en Victor er een boodschap in schrijven. Ik vind het wel een romantisch idee dat de kinderen uit de jongere klassen die boodschap later zullen lezen.'
'Voor een nieuw boek moeten mijn kinderen niet wachten tot hun verjaardag. Elke gelegenheid is goed. Soms kiezen ze ook zelf. Als Victor dan een boek over voetbal uitkiest, dan is dat maar zo. Liever dat dan geen boek. Maar ik probeer hun smaak natuurlijk wel te sturen. Kinderen zijn sponzen.'
'Soms gebeurt het wel eens dat ik een boek prachtig vind, maar dat mijn kinderen er nooit naar omkijken. Dat gebeurde bijvoorbeeld bij Valeria Docampo’s Assepoester. Al lag de fout misschien gewoon bij mij, en was Jeanne er nog te klein voor. Dat gebeurt wel vaker. Omdat Jeanne technisch zo’n sterke lezer is, leest ze soms boeken waarvan ze de boodschap niet helemaal begrijpt. Dat was bijvoorbeeld het geval bij Lampje van Annet Schaap. De inhoud was nog wat moeilijk toen ze het verhaal las in het eerste leerjaar. Ze las het uit, maar ik denk dat ze hier en daar dingen gemist heeft. Ze zou het dringend opnieuw moeten lezen!'
Schrappen en vervangen
'Ongeveer 70% van de klas van onze kinderen heeft een andere origine. Voor Jeanne en Victor is de naam Amina even normaal als Charlotte. Het is dus ook maar evident dat de boeken die we lezen die diverse maatschappij weerspiegelen. Bij recente boeken zit dat meestal goed. Als ik in een oud boek – zoals bijvoorbeeld in de stripverhalen van Kuifje – een aangebrande uitspraak tegenkom, sla ik die passage over. Als ze wat ouder zijn, zal ik wel proberen om de context mee te geven, maar daarvoor zijn ze nu nog te jong.'
'Ook moeilijke woorden vervang ik soms door synoniemen. Als mijn kinderen niet direct begrijpen wat ik lees, doorbreekt dat de sfeer. Natuurlijk is het belangrijk dat ze hun woordenschat uitbreiden, maar als er staat 'hij moet nu op het appèl komen', dan lees ik 'hij moet dringend bij zijn papa komen'. Wat 'appèl' betekent zal ik later wel eens uitleggen.'
“Voor Jeanne en Victor is de naam Amina even normaal als Charlotte. Het is dus ook maar evident dat de boeken die we lezen die diverse maatschappij weerspiegelen.”
Boeken als teken van liefde
'Boeken vormen hier in huis vaak de aanleiding voor een gesprek. Zo is Jeanne heel perfectionistisch. Ik kocht daarom een boek voor haar over een kind dat merkt dat de wereld niet ontploft als ze iets niet perfect uitvoert: Het meisje dat nooit fouten maakte van Mark Pett en Gary Rubinstein. Zo'n boek is een ideaal hulpmiddel bij het opvoeden. Van een personage kan Jeanne soms meer aanvaarden dan van haar mama (lacht). Ik merk dat ze zich vereenzelvigt met het personage. Wie weet zal ze de volgende keer wel aan het verhaal denken als ze weer eens vindt dat ze niet goed genoeg is.'
'Er hoeft trouwens niet altijd een gesprek te volgen. Bij mijn pluskinderen, de dochters van Hans, liet ik vroeger wel eens boeken slingeren over thema’s waarvan ik dacht dat ze hen zouden kunnen helpen. Soms is een boek gewoon een signaal om te zeggen: 'ik voel dat je ergens mee zit, ik wil je helpen. Door dit boek te geven, toon ik dat ik om jou geef.''
Vijf tips
- Kleine August van Stefan Boonen: 'Eén van Victors lievelingsboeken over een pleegkind dat in de ban is van het circus, maar van zijn pleegouders niet mee mag naar de voorstelling. Zonder hun medeweten krijgt hij echter een rol in het circus. Het boek gaat er over dat iedereen talenten heeft. Een mooie boodschap.'
- Jip & Janneke van Annie M.G. Schmidt: 'Die hadden we mee in Bangkok. 's Ochtends moesten we er met de taxi naar school. Het verkeer was een hel. Zo ben ik begonnen om onderweg voor te lezen uit Jip & Janneke. Zo vergaten de kinderen de file.'
- De kleine walvis van Benji Davis: 'Een prachtig boek met dito tekeningen over de vriendschap tussen een eenzame jongen en een aangespoelde walvis. De kinderen vragen er vaak naar.'
- Molli van Katri Kirkkopelto: 'Een ontroerend boek over een onvriendelijk wezen dat eigenlijk heel eenzaam en angstig is. Bij de kleine Sisu laat het zijn schild van onvriendelijkheid zakken. Ze worden beste vrienden.'
- De boom met het oor van Annet Schaap: 'Over een jongen die een luisterend oor vindt bij een boom. Ik vind het zo mooi dat ik de kinderen soms smeek om het nog eens te mogen voorlezen.'
Deel dit artikel: