De voorleesboekenkast van Ine Desplinter
In de reeks 'De voorleesboekenkast' gaan we op bezoek bij enthousiaste voorlezers en hun kinderen. Wat zijn hun favoriete voorleesboeken? Hoe ziet hun voorleesritueel eruit? In deze aflevering duiken wij in de voorleesboekenkast van Ine Desplinter, vakbegeleider Nederlands bij Katholiek Onderwijs Vlaanderen en gretig leesbevorderaar via het Instagram account @ine_leest. Samen met haar man heeft ze drie kinderen: Nette (11), Ceriel (8) en Odet (6).
door Katrien Elen
'Ik ben begonnen met voorlezen op het moment dat mijn kinderen rechtop konden zitten. We hebben alle fases doorlopen, van knisperboekjes, over boekjes met nieuwe woorden, tot peuterboeken over Dribbel en Nijntje. Ondertussen zijn we een aantal stappen verder, maar alle drie vinden ze het nog steeds fijn om voorgelezen te worden, ook Nette van elf.'
Begrijpend lezen
'In de loop van de jaren is mijn voorleesstrategie geëvolueerd. In het begin las ik voor om de woordenschat van mijn kinderen te verrijken of om hun empathisch vermogen te versterken. Later ben ik ook gaan oefenen op begrijpend lezen. Ik pols of ze alles hebben begrepen of laat hen voorspellen wat er gaat gebeuren. Dat is de leerkracht in mij. Vanuit mijn ervaring als leraar in het secundair onderwijs, weet ik immers heel goed wat een kind aan het einde van de lagere school moet kunnen om in het middelbaar de lessen vlot te kunnen volgen.'
Niet op niveau
'Ondanks mijn idealisme zitten mijn kinderen niet op het verwachte AVI-leesniveau. Technisch lezen ze volgens de testen niet snel genoeg. Daarvan heb ik in het verleden wel eens wakker gelegen. Hoe kon dat? Wat moest ik doen om dat recht te zetten? Ondertussen heb ik dat streven losgelaten. Het allerbelangrijkste blijft dat mijn kinderen plezier halen uit het lezen. Dat probeer ik dus voorop te stellen. Ik blijf hen wel uitdagen en prikkelen, maar niet alleen op tempo.'
'Voor begrijpend lezen merk ik trouwens dat het hen wel goed afgaat. Wat is het belangrijkste, vraag ik me wel eens af? Binnen een bepaalde tijd een pagina kunnen lezen, of goed begrijpen wat je gelezen hebt?'
“Technisch lezen mijn kinderen volgens de testen niet snel genoeg. Daarvan heb ik in het verleden wel eens wakker gelegen. Hoe kon dat? Wat moest ik doen om dat recht te zetten? Ondertussen heb ik dat streven losgelaten. Het allerbelangrijkste blijft dat mijn kinderen plezier halen uit het lezen.”
Samen lezen
'Toen mijn kinderen leerden lezen, ben ik niet opgehouden met voorlezen. In die periode brachten we regelmatig boekjes mee uit de bib met links de tekst voor het kind, en rechts die voor de ouder. Ook boekjes met veel dialogen lenen zich tot afwisselend lezen. Verder lees ik heel graag samen in boeken zonder woorden, zoals Return of Journey van Aaron Becker. Ik doe dan meestal een aanzet, de kinderen pikken daar op in en vertellen verder. Af en toe stuur ik bij. Voor die boekjes maakt het leesniveau niet uit, het is de verbeelding die moet spreken, en ook de taal wordt geprikkeld.'
Routines en rituelen
'Een vast voorleesritueel hebben we niet meer nu Ceriel en Nette wat ouder zijn. Na school moeten ze eerst hun huiswerk maken, later op de avond hebben ze elk hun hobby’s. Voor elk kind zoek ik naar gaatjes in het weekschema. De ene keer is dat vlak voor het turnen, alleen bij Odet lees ik nog voor het slapengaan. Er zijn dus wel routines maar die zien er elke dag anders uit.'
'Op vakantie is dat vaste ritueel er wel. Na het ontbijt lees ik met elk van hen apart. Terwijl Nette mijn man helpt bij de afwas, komt Odet bij mij met een boek. Dan volgt Ceriel en als Nette klaar is, lees ik nog met haar. Dat doe ik met een doel: ik wil het lezen blijven trainen tijdens de vakantie. Tijdens de namiddag worden er soms opnieuw boekjes bovengehaald. Maar dat is puur voor het plezier.'
'Er gaan best veel boeken mee op vakantie. Voor mezelf neem ik er een achttal mee, ook al heb ik een e-reader en luister ik verhalen via Storytel. De kinderen kiezen elk een zestal boeken en ik gooi er voor de zekerheid nog wat extra in de koffer. Wij zijn dan ook zo’n gezin dat aan het zwembad altijd een boek bij heeft, of dat als de avond valt een leesmoment inlast op het terras.'
“Wij zijn zo’n gezin dat aan het zwembad altijd een boek bij heeft, of dat als de avond valt een leesmoment inlast op het terras.”
De aanpak van Ine
'Als ik voorlees stel ik heel veel vragen. In het begin waren dat heel eenvoudige vraagjes. “Vond je het mooi?” of “Zullen we het nog eens lezen?” Later evolueerde dat naar begrijpend lezen. “Waarom draagt die zulke kleren?” of “Wie zou er op bezoek komen?” Zo houd ik niet alleen hun aandacht bij het verhaal, maar probeer ik mijn kinderen ook te stimuleren om zich in te leven in de personages, om na te denken over zaken als: “Waarom heeft een personage dat gedaan?” en “Begrijp je die keuze?” Door daarover na te denken vergroten ze hun empathie.'
'Mijn voorleestips voor andere ouders? Kijk naar hoe je kind reageert en speel daar op in. Betrek het ook bij de keuze van de boekjes. Dat motiveert. En stel dat de aandacht van je kind toch verslapt, concludeer dan niet meteen dat voorlezen saai is. Misschien is het voor nu even genoeg, maar heeft je kind er morgen wel weer zin in. Als ik de aandacht van mijn kinderen kwijt ben, pols ik meestal ook even hoe dat komt. Zitten ze met hun hoofd bij iets anders? Is het mijn stem? Zo vinden mijn kinderen wel eens dat ik overdrijf, maar veel vaker willen ze gewoon spelen, of hebben ze honger. Bijna nooit willen ze stoppen omdat het verhaal saai is.’
“Mijn voorleestips voor andere ouders? Kijk naar hoe je kind reageert en speel daar op in. Betrek het ook bij de keuze van de boekjes. Dat motiveert.”
Zelf kiezen is leerrijk
'Ik kom regelmatig met suggesties, maar meestal kiezen mijn kinderen zelf. Soms zie ik meteen: “Dit wordt niets”. Dan denken ze bijvoorbeeld dat ze een verzonnen verhaaltje hebben gekozen en blijkt het om een informatief boek te gaan. Maar ik vind dat ze dat moeten leren: hoe te kiezen en durven om een boek aan de kant te leggen als het de verwachtingen niet inlost.'
‘Odet kiest nog vaak op kleur en op basis van de leuke tekeningen. Het moet er een beetje hip uitzien. Nette selecteert op thema: boeken over de oorlog of de liefde bijvoorbeeld. Voor Ceriel is alles goed. Hij laat mij meestal kiezen, zolang het niet te meisjesachtig is. Al probeer ik die clichés te doorbreken, hij staat daar niet altijd voor open.’
'Ik vind het heel belangrijk dat er diversiteit zit in de boeken die hier binnenkomen. De personages moeten een representatief beeld vormen van de maatschappij. Ik wil dat mijn kinderen in boeken zien dat er verschillende gezinsvormen bestaan en dat bijvoorbeeld zowel mama’s als papa’s de afwas doen. Als ik toch een genderstereotype tegenkom in een boek, durf ik dat te benoemen. In de boekjes over Rikki bijvoorbeeld is het meestal mama die een keukenschort draagt. Daar vestig ik wel eens de aandacht op.’
'Waar ik dan weer niet van houd zijn de commerciële boekjes die willen scoren met humor over oorsmeer of neuskeutels. Die klap ik meestal snel dicht. Laat mijn kinderen die maar zelf lezen, maar zelf snap ik niet wat daar zo grappig aan is. Ik vind het nonsens.'
“Ik wil dat mijn kinderen in boeken zien dat er verschillende gezinsvormen bestaan en dat bijvoorbeeld zowel mama’s als papa’s de afwas doen. Als ik toch een genderstereotype tegenkom in een boek, durf ik dat te benoemen.”
Bib in huis
'We gaan regelmatig naar de bibliotheek, maar we hebben ook veel boeken in huis. Dankzij mijn Instagramaccount krijg ik best wel wat boeken toegestuurd, daarnaast mogen de kinderen altijd een boek kiezen voor hun verjaardag. Ook op Boektopia krijgen ze een budget om boeken te kopen.'
'Die boeken zijn overal verspreid. Oorspronkelijk wilden we ons beperken tot de hal. Die is vrij ruim en staat helemaal vol met Billy boekenkasten. Ondertussen zijn ook de living en de kinderkamers ingepalmd. Zelfs in de badkamer en op het toilet zijn boeken aanwezig. Afgelopen kerstvakantie hebben we wel een opruimactie gedaan. De boeken waar ze te groot voor zijn, hebben we naar de zolder verhuisd. We zijn niet van plan om ze weg te doen. De kinderen vragen nu al of ze die later voor hun kinderen kunnen gebruiken.'
'Als kind al schreef ik bibliotheekkaarten uit voor mijn zus en mijn ouders en hield ik bij welke boeken uitgeleend waren. Eigenlijk ben ik daar nooit mee opgehouden. Ik raad mensen in mijn omgeving heel graag boeken aan. Na school springen er dan ook regelmatig klasgenootjes binnen om een boek uit te lenen. Ook mijn oud-leerlingen van vroeger staan soms aan de deur. Zeker in coronatijd, toen de bib dicht was, kwamen veel mensen hier boeken halen. Om het coronaproof te houden zette ik die dan buiten in een mandje. Via de app BookBuddy bewaar ik het overzicht.'
Voorlezen in de derde graad
'Tot vorig jaar was ik leraar Nederlands in het secundair onderwijs. Ook in de klas droeg ik mijn liefde voor literatuur uit. Zo heb ik altijd voorgelezen aan de leerlingen. De meesten vonden dat zalig. In het begin van het schooljaar reageerden ze nochtans sceptisch. Voorgelezen worden, dat was toch niet stoer. Maar na een tijd droegen ze zelf boeken aan.'
'Hoe ik dat concreet aanpakte? In eerste instantie koos ik voor boeken die aansloten bij hun leefwereld, of ik liet hen kiezen uit een aantal boeken. Fort Fiktori van Mark Tijsmans en de boeken over Team Mortis van Bjorn van den Eynde scoren heel goed in het middelbaar. Verder begon ik meestal niet bij het begin, maar koos ik een spannend fragment waarvan ik wist dat het zou aanslaan. Of ik eindigde met een cliffhanger. Af en toe, als er vraag naar was, las ik een heel boek: elke week een stukje. Maar veel vaker was het gewoon een passage die de leerlingen triggerde om thuis verder te lezen. Of niet. En dat was even goed.'
“Tot vorig jaar was ik leraar Nederlands in het secundair onderwijs. Ook in de klas droeg ik mijn liefde voor literatuur uit. Zo heb ik altijd voorgelezen aan de leerlingen. De meesten vonden dat zalig.”
Vijf boekentips van Ine
- Mam, mag ik een tijger? van Fran Vanseveren: ‘Een onvoorspelbaar verhaal dat, hoewel het mijlenver van onze gezinscontext staat, toch heel herkenbaar is. We hebben tranen met tuiten gelachen.’
- Op jou wil ik altijd wachten van Hanne Luyten: ‘Een prachtig boek over diversiteit.’
- De zoon van de berentemmer van Xavier-Laurent Petit: ‘Een aangrijpende historische YA over de zoektocht naar talent.’
- Is dàt kunst? van Thijs Demeulemeester & Aart–Jan Venema: ‘Een interactief boek waarbij je kennis maakt met de moderne hedendaagse kunst.’
- Vos & zoon van Paddy Donnelly: ‘Een kleurrijk verhaal over creativiteit en out-of-the-box denken.’
Meer boeken – en leestips van Ine vind je op www.instagram.com/ine_leest.
Deel dit artikel: