De leeswereld van Will-Limba Moleka
Lezen is denken met andermans hoofd’, zei Schopenhauer. Maar wat zoeken we in dat andere hoofd? Is het rust, verstrooiing, kennis? Dit is Leeswereld, een interviewreeks over de rol van lezen, over schoonheid, over taal. Deze aflevering: Will-Limba Moleka, student.
door: Matthias M.R. Declercq
Veronderstellingen vormen zich automatisch en dat is vervelend. Bij ‘studentenkot’ doemt een woordwolk op met ‘slordig’, ‘uitgaan’, ‘leeggoed’ en ‘Ikea’, al is dan vooral de eigen, vervlogen ervaring de leverancier van die achterhaalde beelden. In Antwerpen is de realiteit anders. Daar is de kamer opgeruimd, staat de fles water klaar voor een lang gesprek en valt je oog op een rij boeken, centraal uitgestald in een grote wandkast; boeken over Stalin en Congo. De bewoner van de kamer, een jongeman met een swingende naam - Will-Limba Moleka: spreek de naam uit en de bloemen klappen open -, studeert Handelswetenschappen aan de Antwerpse campus van de KU Leuven. Een studie economie lijkt niet te rijmen met de Sovjet-Unie en de DRC, alhoewel. ‘Die studie is niks voor mij’, lacht Will. ‘Ik doe het om mijn moeder tegemoet te komen. Bedrijfseconomie boeit mij niet genoeg, dat doet literatuur wel. Daarom Stalin en Congo: ik ben geïnteresseerd in geschiedenis en politiek. Nu ben ik een dik boek over de Koude Oorlog aan het lezen. Super boeiend.’
Dat Will-Limba Moleka geen leven achter een laptop zal leiden, blijkt uit de projecten die hij opzet om zijn passie voor literatuur uit te dragen. De twintiger zet geen mensen aan om cryptomunten te kopen of ethisch te beleggen. Neen, hij ijvert voor niks dan lezen. Dat doet hij online, waar Will boeken recenseert op Instagram. Daar bespreekt hij onder andere Stalin. De jeugdjaren van Simon Sebag Montefiore en Yaya Na Leki , een verzameling brieven van de jonge activisten Moussa Don Pandzou en Lieven Miguel Kandolo. Hij organiseert ook Let’s read & relax together, een toegankelijke samenkomst van lezers in het Antwerpse café Boekowski. Hij onderneemt dus, maar veeleer in de culturele betekenis van het woord. ‘In de toekomst hoop ik daar mijn job van te maken. Ik wil als intermediair mensen naar boeken leiden.’
Loser
Sommige levens overspannen continenten. De vader van Will was een Congolese kunstenaar in Kinshasa, die ook judo deed en de Olympische Spelen van 1992 in Barcelona meemaakte. In zijn schilderijen en maskers zocht wijlen Douglas Moleka Nzoko naar de oude Congolese identiteit van voor de kolonisatie. Uiteindelijk verhuisde hij naar Nederland op zoek naar een nieuw leven. Hij eindigde in Vlaardingen, nabij Rotterdam en zocht er contact met oude vrienden uit Kinshasa, van wie de dochter intussen als kapster werkte in New York. Daar was ze op haar 20ste heen gereisd, om het te maken. Vader Moleka nodigde de kapster uit in Nederland ‘en sindsdien ben ik er’, lacht Will, die vier zussen heeft. ‘Twee biologische zussen en twee halfzussen uit een andere relatie van vader, toen het een paar jaar niet goed liep met mijn moeder. Ik kwam het bestaan van de halfzussen pas te weten toen mijn vader na een plotse hartaanval stierf in 2013. Dat was schrikken, maar nu ben ik blij met zo’n mooie, grote familie.’
Als het over boeken gaat, kan ik niet anders dan praten over mijn vader. Hij nam me wekelijks mee naar de bibliotheek, zowel in Vlaardingen als in Wuustwezel, waarheen we nadien zijn verhuisd. Hij pushte ons Nederlands te spreken, liet ons Nederlandse tekenfilms kijken en ontleende kinderboeken om ons lees- en spreekniveau op te krikken. Een echte lezer was ik toen nog niet. Als kind hield ik het op Garfield en Suske en Wiske. De eerste doorbraak kwam er op de lagere school. Daar vond ik als elfjarige Het leven van een loser (van Jeff Kinney) in de schoolbib. Prachtig jeugdboek, vol mooie tekeningen en veel humor. Die jeugdserie vormde het begin van een nog prille leeswereld.’
Zoals bij veel jongeren viel die wereld stil in de tienerjaren. Will had andere dingen aan zijn hoofd. Pas op het einde van de middelbare school nam hij de draad terug op. Met dank aan Wim Vangheluwe, de leerkracht Nederlands. ‘Hij was onze hoofddocent en kwam ’s ochtends per fiets naar school, gehuld in een koerspakje’, zegt Will. ‘Zo wordt hij door velen herinnerd, maar ik denk bij hem meteen aan boeken. Wim Vangheluwe kreeg me aan het lezen. Zonder hem had ik misschien nooit een leeswereld ontwikkeld. Hij sprak met vuur over literatuur, moedigde ons aan, toonde het ontspannende effect van lezen, het zen-effect. Wim liet ons kiezen uit een lange lijst boeken, met daarop Het leven van Pi (van Yann Martel) en De aanslag van Harry Mulisch. Ik koos voor Op commando (van Tom Clancy en Mark Greaney), een super dikke thriller van bijna zeshonderd pagina’s. Iedereen verklaarde me gek. Maar wat een fantastisch boek! Er ontstond een verbinding tussen mij en de auteur. De dikte van het boek deed er niet meer toe, ik wilde alleen meer lezen, lezen, lezen. Sindsdien is het lezen nooit gestopt.’
Filips de Goede
‘Vier jaar geleden heb ik mijn eerste boek gekocht: de autobiografie van Malcolm X. Ik greep naar non-fictionele boeken in mijn groeiende zoektocht naar kennis. Die zoektocht had een identitaire laag. Ik zocht (en zoek) mijn plaats in de wereld. Niet dat ik per definitie de ideeën van Malcolm X overneem. Ik denk er gewoon over na en reflecteer over mijn eigen positie als zwarte man. Daarom ook de boeken over Congo, in een poging meer te weten over mijn roots.’
‘Non-fictie is voor mij pure ontspanning. Ik houd notities bij, schrijf de rode draad op. De Bourgondiërs van Bart Van Loo heb ik zowat samengevat. Het vervult me met trots dat ik meer weet over Gent en Antwerpen dan veel Belgen. (lacht) Weten hoe die steden zijn ontstaan, wat de rol was van Jacob van Artevelde, van Filips de Goede, hoe de Bourgondiërs mee de Europese economie hebben vorm gegeven: dat is toch super boeiend?’
Hoe meer Will leest, hoe groter de honger. Op zijn telefoon houdt hij lijstjes bij van boeken die hij leerde kennen via documentaires op YouTube of via verhalen in The Economist. Heel vaak non-fictie. Maar zijn leeswereld is niet beperkt tot het waargebeurde. ‘Ook fictie leert je veel bij’, zegt hij. ‘Hoe Dostojevski zijn personages een psychologische diepgang geeft, zelfs daders van een moord, is ongelofelijk. Non-fictie verklaart veel en heeft fictie nodig om de gaten te dichten, de menselijke gevoelens. Je kan een historisch boek lezen over de goelag, maar een roman die de bijhorende emoties beschrijft, maakt de cirkel rond. Toch? Ach, we kunnen hier eindeloos over praten. Boeken zijn een onuitputtelijke bron van al wat een mens nodig heeft. Ik ga er helemaal in op. Dus als je zelf nog boekentips hebt, geef maar door!’
