De leeswereld van Steven Laureys

Dan schrijf je een boek over meditatie, over hoe bewustzijn je mentale en fysieke gezondheid kan versterken, hoe het je tot rust kan brengen, en dan ontneemt net dat boek je de tijd om tot rust te komen, perkt dat boek de tijd in om te lezen, omdat er veel te doen is om het boek. 'Dat klopt', lacht Steven Laureys, 'Terwijl het net lezen is dat voor rust kan zorgen. Omdat lezen ook een vorm van meditatie is, het is een contemplatieve bezigheid.' Maar dat schiet er dus bij in, bij de man uit Hoeilaart die al meer dan twintig jaar verbonden is aan de Universiteit van Luik en het bijhorende UZ. Hij leidt er het onderzoek naar het menselijk bewustzijn. Hij schrijft ook. Met Het no-nonsense meditatieboek en Ons briljante brein breekt Laureys uit het carcan van de teruggetrokken wetenschapper en gaat in dialoog met het brede publiek.

De man is een voorstander van lezen. Hij weet wat de impact is op die grijze spons in ons hoofd: 'Lezen heeft een positieve invloed', zegt hij. 'Er lichten heel veel gebieden op in de hersenen als je leest. Zowel je visuele hersenschors - de prikkels bij het zien van de letters - als je taalnetwerk wordt geactiveerd. Het brein interpreteert die letters meteen en geeft er betekenis aan. Dat proces gebeurt op automatische piloot. Daarom kun je nog altijd lezen als je de klinkers weglaat en alleen medeklinkers ziet. Bij lezen kan je dagdromen, je elders wanen, wat dan weer emoties losmaakt. Je kan je zelfs een wereld inbeelden die veel groter is dan ons fysiek universum. Dat is een ongelofelijke kracht. Een boek, dat is virtual reality. Het kan je ook terugvoeren naar je eigen jeugd, naar eigen ervaringen, kan leiden tot nieuwe interpretaties en bovenal: lezen laat je toe nieuwe kennis op te slaan. Het is een héél dynamisch proces dat zich afspeelt in je hersenen.'

Laureys lacht even. 'Hoe meer ik er over praat, hoe meer ik verlang naar meer tijd en ruimte om zelf te kunnen lezen.'

In de jeugdjaren van Steven Laureys moest die fysica het lange tijd afleggen tegen het geloof. 'Ik kreeg een katholieke opvoeding', zegt hij. 'Mijn vader kon maar tot zijn twaalfde naar school, en ook moeder kon niet verder studeren. Aanvankelijk heb je genoeg aan de antwoorden van de kerk, tot je ouder wordt en doorvraagt. Dan is de repliek vaak dezelfde: 'Stop maar met vragen'. (lacht) Het zijn een paar geestdriftige leraars en leraressen die me op pad zetten. Idem voor een paar professoren aan de VUB. Daar ving mijn leeswereld echt aan. Voorheen was die er niet. Vader las niet en moeder maar heel af en toe. Het is mijn nieuwsgierigheid, mijn interesse in de wetenschap die me richting boeken navigeerde. Boeken als On the Origin of Species van Charles Darwin en Discours de la méthode van René Descartes las ik met veel plezier. Die werken schrikken sommige mensen af, maar ze zijn best leesbaar, meer dan je denkt. Waar komen we vandaan? Die vraag houdt de mens bezig. Waar gaan we naartoe? Nog zoiets. Natuurlijk helpt lezen om die vragen proberen te beantwoorden, al is het erg moeilijk om als Leonardo Da Vinci kennelijk alles te weten wat op een bepaald moment geweten is.'