De leeswereld van Orhan Agirdag

Orhan Agirdag heeft intussen drie titels. Hij is doctor in de sociologie, professor Samenleving en Onderwijs aan de KU Leuven en universitair docent aan de Universiteit van Amsterdam. Onderwijs is zijn speelveld. Orhan onderzoekt de invloed van brede maatschappelijke tendensen, zoals de groeiende etnische diversiteit en de technologische ontwikkelingen, op het onderwijs. En hij zwijgt niet meer, heeft hij overigens nooit gedaan. Ook nu niet: 'Als je de geletterdheid van leerlingen kunt verhogen door hen ondertitels van Netflix-series voor te schotelen, in plaats van lange teksten, dan moet je dat toch gewoon doen? Het doel is jongeren de rijkdom van het lezen te tonen, maar de weg daar naartoe ligt niet vast. Dus Netflix? Doe maar. In de hoop bij boeken te eindigen, want lezen is zo’n enorm waardevolle bezigheid. Dat was in mijn kindertijd al zo, en is nu niet anders.'

'Dat onderwijs mijn onderzoeksdomein is hoeft niet te verbazen. Alles begint bij het onderwijs, ook mijn liefde voor lezen. Het is de school die me de dorpsbibliotheek liet zien. Daar ging een wereld voor mij open. Boeken ontlenen is een van de weinige dingen in onze samenleving die gratis is, dus ging ik om kinderboeken. Soms in het Turks, ik herinner me een paar Turkse boeken in bibliotheek Berkenbos. Een klein rekje, niet meer dan dat, wat vreemd is als je weet dat 20 procent van de gemeente Turkse roots heeft. Maar goed, in de huidige politieke context is zelfs een klein rek al een succes.'

'Mijn leeswereld is nu gericht op kennis. Als academicus lees ik ontzettend veel wetenschappelijke artikels, maar de weinige tijd die overblijft gaat naar literatuur. Mijn vrouw doctoreert aan de Ugent en richt zich op gender en sociale media. Dus komt er feministische literatuur bij ons in huis. Zo las ik We moeten allemaal feminist zijn van de Nigeriaanse Chimamanda Ngozi Adichie. Aangezien mijn vrouw echt wel boeken vréét, volg ik haar, zij is mijn gids. De wereld volgens Garp van John Irving is een van de laatste boeken die ik las, samen met een gedichtenbundel van Yilmaz Erdogan. En ik blijf gek op Nick Cave, niet alleen op zijn muziek, maar ook op zijn boeken. Hoe hij de gladde, commerciële marginaliteit weet te beschrijven in The Death of Bunny Munro, prachtig.’

'Vergeet ook het culturele kapitaal niet dat een leerling meebrengt naar de klas. Natuurlijk kun je niet iedereen gelijkschakelen en zeggen: 'En nu gaan we dit boek lezen', wetende dat leerling A uit een gezin komt van hoger opgeleiden en thuis een grote boekenkast in de woonkamer heeft, en leerling B amper weet hoe een boek eruitziet. Hoe kunnen die verschillen je als school niet interesseren? Socialiseren via boeken is gebonden aan de sociale klasse. De hogere middenklasse doet dat vrij vroeg, de arbeidersklasse amper tot niet. Onderwijs kan dus een corrigerende rol opnemen, maar vaak komen zelfs scholen al te laat. Ook de welzijnssector mag je mee in bad trekken. Geletterdheid begint in de crèche, bij het voorlezen. Of zelfs nog vroeger, tijdens de zwangerschap.’