De leeswereld van Jean-Marc Mwema
Lezen is denken met andermans hoofd’, zei Schopenhauer. Maar wat zoeken we in dat andere hoofd? Is het rust, verstrooiing, kennis? Dit is Leeswereld, een interviewreeks over de rol van lezen, over schoonheid, over taal. Deze aflevering: Jean-Marc Mwema, basketballer.
Door Matthias M.R. Declercq
‘Dit is ’m, het beste boek dat ik ooit heb gelezen.’ Er klinkt geen twijfel in de stem van Jean-Marc Mwema. ‘A Little Life (in het Nederlands uitgebracht als Een klein leven) van Hanya Yanagihara staat voor mij helemaal bovenaan. Een stomp in de maag van achthonderd pagina’s. Er worden zoveel thema’s in aangeboord die me -al was het maar in een tiental pagina’s- telkens iets bijleerden over een bepaald deeltje van de wereld, zoals de mode. Het is bijzonder goed geschreven, dat ook. De familiekroniek van Het achtste leven (van Nino Haratischwili) heb ik ook erg graag gelezen, maar niks gaat boven Een klein leven.’
Kivu
De mondiale bestseller blijkt exemplarisch voor de Leeswereld van Jean-Marc Mwema, de topbasketballer die met Oostende vijf keer op rij kampioen van België werd. Hij is de geknipte peter van de Jeugdboekenmaand 2024 en de belichaming van het thema ‘sport & spel’: de twinkeling in zijn ogen verraadt een hang naar spelen, maar sport is naast zijn passie ook zijn job, en die verreist behoorlijk wat ernst en discipline. ‘Ik lees geen boeken om mezelf te ontplooien als sporter’, zegt hij. ‘Hier thuis vind je geen zelfhulpboeken, geen boeken over focus en concentratie. Lezen staat voor mij in het teken van ontspanning, al mag de inhoud van het boek best complex zijn. Vaak heb ik ook een boek mee naar de wedstrijd, zeker als we moeten vliegen naar onze bestemming.’
Een roman is geen snelle snack, maar een keurig gerecht; in het geval van Jean-Marc liefst zonder te veel politieke of historische ingrediënten. Het gaat hem veeleer over de mens, in relatie tot de omgeving. ‘Menselijke ervaringen, dat vat het goed samen’, zegt hij. ‘A Little Life dus, maar ook Americanah van Chimamanda Ngozi Adichie.’ Daarin ontvlucht Ifemelu het militair bewind in Nigeria en gaat ze studeren in de Verenigde Staten, waar ze te maken krijgt met racisme en discriminatie. Ook Obinze, haar jeugdliefde, verlaat Nigeria en eindigt in Londen. Americanah focust op grote thema’s als liefde, identiteit en migratie. Jean-Marc: ‘Ik ben een kind van een Belgische moeder een Congolese vader. Twintig was mijn vader toen hij het Congo van Mobutu ontvluchtte en een leven opbouwde in België. Ik heb voeling met beide culturen en kan me dus makkelijk identificeren met het werk van Adichie. Ik lees wel meer Afrikaanse auteurs, zonder me per definitie te verdiepen in de dubbele culturen van migranten. Maar het boeit me, dat zeker, en ik wil ook graag nog een keer naar Congo, naar de streek waar mijn vader is opgegroeid, in het oostelijke Mwana-Kusu, niet ver van Zuid-Kivu en het Tanganyikameer. Tegelijk ben ik even geïnteresseerd in Aziatische auteurs. Er is gewoon zoveel meer dan alleen mijn afkomst. Met Japan heb ik bijvoorbeeld geen familiale connectie, maar ik ben wel mateloos gefascineerd door dat land. Meer nog: ik ben Japans aan het leren.’
“Ik ben een kind van een Belgische moeder een Congolese vader. Twintig was mijn vader toen hij het Congo van Mobutu ontvluchtte en een leven opbouwde in België. Ik lees wel meer Afrikaanse auteurs, zonder me per definitie te verdiepen in de dubbele culturen van migranten. Tegelijk ben ik even geïnteresseerd in Aziatische auteurs. Er is gewoon zoveel meer dan alleen mijn afkomst.”
Okinawa
‘Killing Commendatore van Haruki Murakami is echt een steengoed boek’, zegt Jean-Marc. ‘Altijd verlies ik me in die soms bizarre verhalen van die man. Killing Commendatore is weer zo vreemd: een avontuur op zich.’ Japan had altijd al een grote aantrekkingskracht op westerlingen. Hoewel het land vaak als westers wordt beschouwd, heeft de cultuur veel hoekjes en kantjes die Europeanen als buitenissig en dus interessant beschouwen. ‘Alles begon met het kijken van anime-tekenfilms. Nadien waaide die liefde uit naar het lezen van Japanse auteurs -nog altijd overigens- om me uiteindelijk zo ver te brengen om ook de taal te studeren. Thuis ben ik tweetalig opgevoed -Nederlands en Frans- en aan de hogeschool koos ik voor Engels en Spaans, hoewel ik de studie niet afmaakte. Gezien mijn liefde voor talen, waag ik me nu aan Japans. Ik heb het land ook al bezocht, weliswaar in volle pandemie. In de aanloop naar de Olympische Spelen in Tokio speelden we met de nationale ploeg een voorbereidingstoernooi van het thuisland. We speelden zelfs in Okinawa, zowat het Hawaï van Japan, en mochten het Hilton-hotel niet verlaten. Dat was behoorlijk frustrerend, kan ik je zeggen.’ (lacht)
Darmen
Een blik op de boekenkast van Jean-Marc leert dat de mens inderdaad centraal staat, dat hij voor verhalen kiest, en niet voor essays, en dat de wereld groter is dan Belgie, Congo, Japan of het basketbal. Wat evenwel opvalt: er staan toch een aantal boeiende non-fictieboeken, die weliswaar ook focussen op de mens -zoals de biografieën van basketballegendes als Michael Jordan en Pau Gasol- en op het grote vraagteken dat het menselijk lichaam nog is.
‘Zowat een vierde van mijn Leeswereld is dan toch non-fictie’, zegt hij. Jean-Marc haalt een boek uit de kast: The Mind-Gut Connection van Emeran Mayer, over de link tussen ons brein en onze buik. ‘In dat boek wordt helder aangetoond hoe we onze gezondheid positief kunnen beïnvloeden. Hoe een simpele aanpassing van je dieet bijvoorbeeld mee kan helpen Alzheimer te voorkomen. De dialoog tussen je hersenen en je darmen is complex, maar zodra je je daarin verdiept, besef je hoe alles aan elkaar vasthangt. Je brein, je spijsvertering, je mindset: alles. Misschien draagt zo’n boek wel onbewust bij aan mijn carrière, wetende dat mijn lichaam het instrument is waarmee ik mijn geld verdien. Niettemin had ik dit ongetwijfeld ook graag gelezen als niet-sporter. Het lichaam, je kan er oneindig over lezen. Wat ik ga blijven doen, ook na mijn carrière. Lezen zal altijd belangrijk zijn in mijn leven.’
Deel dit artikel: