De leeswereld van Herman Van de Velde
'Lezen is denken met andermans hoofd', zei Schopenhauer. Maar wat zoeken we in dat andere hoofd? Is het rust, verstrooiing, kennis? Dit is Leeswereld, een interviewreeks over de rol van lezen, over schoonheid, over taal. Deze aflevering: Herman van de Velde, ondernemer.
door Matthias M.R. Declercq
's Winters, op maandag, haalt Herman Van de Velde, de pater familias van het grote lingerieconcern Van de Velde, de tweeling van één van zijn vier dochters op aan de schoolpoort. 'Twee rode kopjes', zegt hij. Altijd neemt Herman ze mee naar De Krook, de Gentse stadsbibliotheek, en stapt met de jongetjes aan de hand de trappen af naar de benedenverdieping. Daar zit hij dan, Herman Van de Velde, de voormalige CEO van het familiebedrijf dat tot in Thailand, China en Tunesië reikt, een bedrijf met meer dan duizend werknemers en een omzet van een paar honderd miljoen euro, in het hoekje van de kinderbibliotheek, neemt een boek en een zitbal, en leest de tweeling niet voor over acquisities of ebitda, maar brengt hen de liefde voor het lezen bij. 'Ik houd enorm van dat moment', zegt Herman. 'Om het plezier dat lezen mij als kind al bezorgde, door te geven aan de volgende generaties.'
Disneyland
De boeken die hij toen las, staan nu niet meer in de rekken. 'Wie herinnert zich Pim Pandoer nog?', vraagt Herman zich af. 'En Bas Banning, Arendsoog en De negerhut van Oom Tom. Het aanbod is nu veel groter, maar het plezier is hetzelfde. Dat zag ik bij mijn eigen kinderen, aan wie ik die liefde ook doorgaf. Mijn twee oudste dochters waren als kind verslaafd aan boeken. Gaf je ze een boek, dan waren ze weg van de wereld. Letterlijk. Ooit gingen we met de familie naar Disneyland. Een busje pikte ons ’s ochtends op. Het daagde ons pas later dat mijn dochter Lien niet mee was. We reden snel naar huis en vonden haar in de bibliotheek. Ze was een boekje aan het lezen en was zich van geen kwaad bewust.'
Cleopatra
'Helden, daar hield ik van als kind, van mannen of vrouwen die op avontuur gaan, die zich verzetten tegen de heersende macht, helden die het verschil maken voor zoveel mensen. Wat al heel vroeg begon bij Kuifje, De Rode Ridder, Nero en Alex, leidde op latere leeftijd tot geschiedenisboeken over Napoleon, Cleopatra en Caesar. Ze staan nog altijd in mijn bibliotheek. Lezen maakte een belangrijk deel uit van mijn jeugd. Televisie was er niet, dus wat kon je doen 's avonds? Lezen. In Schellebelle, daar waar ons familieverhaal is ontstaan, ontleende ik boeken in de bibliotheek op een zolderkamertje van het gemeentehuis. Ik zat ook op internaat, daar valt 's avonds ook niet veel te beleven, dus las ik over wereldrijken en grote heersers. Het is niet zo dat ik een bijzondere verbeeldingskracht had, maar die boeken lieten me wel toe om te 'reizen', om de wereld te leren kennen. Boeken maken je rijker, ze bieden inzicht in een wereld die je niet kent. Dat is belangrijk. Het is niet omdat je in Schellebelle woont, dat je wereld beperkt moet blijven tot het dorp.'
Missionaris
'Ik lees nog altijd veel geschiedenisboeken. Vaak op aanraden van mijn vader. Die is vijfennegentig jaar en leest nog altijd. Jacques Benoist-Méchin, een Franse politicus en schrijver, schreef prachtige boeken over Alexander de Grote (Le rêve dépassé) en Ibn Séoud (La naissance d’un Royaume, over de stichter van Saoudi Arabië). De geschiedkundige heldenverhalen inspireerden me dermate, dat ik zelf ook een held wilde worden. (lacht) Niet dat ik van een eigen wereldrijk droomde, maar het idee om goed te doen voor de ander zette mij aan het denken. Missionaris, dat zou ik worden!'
Guinee
'Van de Velde is een familiebedrijf dat intussen al aan de vierde generatie zit. Ik heb het bedrijf lange tijd geleid, samen met mijn broer en een neef. Toch dacht ik er als jonge kerel niet aan om blind in het bedrijf te stappen. Daarom vertrok ik eind jaren zeventig voor ruim een jaar naar het Afrikaanse Guinee, naar dat gesloten, communistisch regime. Niet om het geloof er te verspreiden, maar om me in te zetten in de gemeenschap. Ik werkte er voor Unido, een afdeling van de Verenigde Naties, gericht op ontwikkelingswerk. Lezen was niet gemakkelijk in Guinee. Het aanbod was beperkt en haast elke dag stond president Touré op de voorpagina.
Ik bleef wel lezen over geschiedenis, ook toen ik terugkeerde naar België en alsnog in het bedrijf stapte. Na de val van de Muur dachten we er aan onze productie te delokaliseren naar Oost-Europa. Maar naar welk land? Ik las boeken over Tsjechoslowakije, Polen, Joegoslavië en Hongarije, en toen ik via mijn nonkel, econoom Herman Van der Wee (KU Leuven), in Budapest in contact kwam met de geschiedkundige professor Iván Berend, werd alles duidelijk: Hongarije, daar moesten we naartoe. Berend vertelde me dat vele andere landen, zoals Tsjechoslowakije en Joegoslavië uit veel verschillende volkeren bestonden, wat mogelijk problemen kon opleveren. Zijn woorden waren amper uitgesproken of de burgeroorlog brak er uit. De keuze voor Hongarije was dus ingegeven door de geschiedenis, en door goed gedocumenteerde boeken.'
'Geschiedenis is een haast onuitputtelijke bron aan informatie. Auteurs als Simon Schama (A history of Britain, The American Future, A Chronicle of the French Revolution) en Geert Mak (In Europa, De eeuw van mijn vader) slagen er in om kantelmomenten uit het verleden met elkaar te verbinden. Zeker Geert Mak. Die schrijft prozaïsch, verhalend, en verliest zich niet in details. Je kan het heden beter begrijpen als je het verleden kent. Geschiedenis herinnert je er ook aan dat de wereld zoveel groter is dan je eigen dorp of land. Dat wat om je heen gebeurt niet het centrum van alles is. Daarom moedig ik iedereen aan: ga naar het buitenland, doe het, blijf weg van de kerktoren.'
Antigone
'Ik ben een sporter, houd van mountainbike en skiën. Niks zo mooi als met een helikopter naar de top van een berg vliegen, om dan door de maagdelijke diepsneeuw terug naar beneden te glijden. In zekere zin is lezen voor mijn hoofd, wat sporten is voor mijn lichaam. Het houdt me fit, alert. Veel meer dan enkel de geschiedenis, brengt lezen me ook veel menselijke kennis bij. Ik lees veel romans, heb ik altijd al gedaan, in de hoop dat ze me emotioneren. Ik wil ontroerd worden en houd van schrijvers als Stefan Hertmans, Marguerite Yourcenar en Sándor Márai. Mijn ultieme boek/toneelstuk is Antigone van Jean Anouilh, gebaseerd op de gelijknamige Griekse tragedie. Fantastisch is dat.'
'Fictie helpt me om mezelf te begrijpen, om in te zien dat de emoties waar een mens soms mee worstelt, liefde en trouw bijvoorbeeld, of angst en frustratie, universeel zijn en ook andere mensen treffen. Auteurs die de emoties verwerken in een omvattend, maatschappelijk verhaal, brengen me zoveel bij dat ik vroeger zelfs papieren fiches bijhield over de boeken die ik las. Nu nog altijd overigens, digitaal weliswaar. Dan schreef ik op wat me is bijgebleven, bepaalde zinnen en gedachten. Misschien geef ik die fiches ooit aan mijn kleinkinderen, wie weet, en moedigen ze hen aan om te blijven lezen. Ik ga alleszins blijven voorlezen, zolang als ik kan.'
Deel dit artikel: