De leeswereld van Bart Claes
Lezen is denken met andermans hoofd’, zei Schopenhauer. Maar wat zoeken we in dat andere hoofd? Is het rust, verstrooiing, kennis? Dit is Leeswereld, een interviewreeks over de rol van lezen, over schoonheid, over taal. Deze aflevering: Bart Claes, bedrijfsleider.
door Matthias M.R. Declercq
Hij zegt het meteen, en met overtuiging: ‘ik lees nooit fictie.’ Bart Claes draagt het bewijs onder zijn arm. De titel van het boek steekt boven zijn hemd uit: De meeste mensen deugen van Rutger Bregman, de bestseller waarin de Nederlander de vaak sombere blik op de mensheid doorprikt, of toch alleszins nuances aanbrengt. Dat is ook hoe Bart Claes in het leven staat: met een gezonde portie positivisme. Claes is ceo van Claes Retail Group (waartoe kledingketen JBC behoort), een familiebedrijf dat terug gaat tot midden jaren 70. ‘Ik heb alleen nog maar het eerste hoofdstuk gelezen, maar nu al voel ik dat dit boek me rijker zal maken als mens.’ Daar zorgt Claes zelf ook voor. Hij slaat het boek open en meteen vallen de kleuren op. ‘Het interessantste onderlijn ik met een rode balpen’, zegt hij, ‘groen is ook interessant en blauw staat voor nuttige info, maar niet onvergetelijk. Soms schrijf ik op de laatste pagina nog wat opmerkingen, dingen die ik wil onthouden. Ook “herlees” ik een boek door al wat rood en groen onderlijnd is nog eens door te nemen. Leren. Daar staat lezen voor. Bijleren.’
“Ik lees nooit fictie. Lezen staat voor mij voor bijleren.”
Jean-Baptiste
Een leescultuur was er niet, bij de familie Claes. Ook niet bij vader Jean-Baptiste, wiens initialen tot de naam van de kledingketen leidden. De oud-wielrenner -hij reed drie keer de Ronde van Frankrijk- is een selfmade man. Na een carrière op de fiets baatte hij verschillende discotheken uit, ook een restaurant, om er nadien nog een kledingwinkel bij te nemen. ‘Mijn vader is een echte doener’, zegt zoon Bart. ‘Lezen deed en doet hij niet. Ik was als kind en als tiener echt geen lezer, ook niet aan de universiteit. Al las ik wel veel stripverhalen, van De Rode Ridder, Bert Bibber en Piet Pienter tot Lieutenant Blueberry en Rik Ringers.’
‘Het was ook niet de bedoeling om in het bedrijf van vader te stappen, in de jaren tachtig. Ik zou solliciteren bij bedrijven als Unilever en Procter & Gamble, ik zou mensen enthousiasmeren voor merken, fans creëren, maar koos dus voor JBC, waar ik dat nu ook kan doen. Toen ik na een paar jaar doorgroeide in het bedrijf - mijn zus richtte zich vooral op de mode zelf en ik nam de algemene leiding in handen - besefte ik dat er meer nodig was dan alleen de kennis die ik had opgedaan als student en op de werkvloer. Hoe langer ik bij JBC werkte, hoe meer ik me als mijn vader gedroeg. Hij was nog altijd de referentie. Daar was niks fout mee, maar ik ben anders, veel introverter, en ik moest mijn eigen natuur eerst ontwaren en onderzoeken. Hoe kon ik dat doen? Waar kon ik vernieuwende ideeën vinden? In boeken.’
Michael Jordan
‘De finaliteit van mijn leeswereld is bijleren. Aanvankelijk las ik vooral managementboeken, maar ook boeken over meditatie, en mannelijke en vrouwelijke energie. Vergeet niet dat JBC zo’n 1.400 medewerkers telt, en 85 procent daarvan zijn vrouwen.’
‘Die boeken hebben me naar de literatuur rond zelfontplooiing geleid. Zeker nadat ik na 2005 een moeilijke tijd doormaakte, onder andere door een echtscheiding. Ik zocht naar kennis om me te handhaven, om persoonlijk te groeien en me daardoor ook als ceo beter te ontwikkelen. In november 2007 kwam daar de OOTF Council bij (Organisation of the Future, red.), waar ik andere ceo’s trof, zoals Wouter Torfs, Joost Callens (Durabrik) en Frans Colruyt. Ook zij streven naar leading by example, en proberen zo goed mogelijk met hun mensen om te gaan. Dat heeft mijn drang om bij te leren over mezelf en het bedrijfsleven versterkt. Zo las ik boeken als De kunst van het ongelukkig zijn van Dirk De Wachter, Diep werk van Cal Newport, Op naar geluk van Ap Dijksterhuis en Relentless - From good to great to unstoppable van Tim S. Grover, de voormalige mentor van top-basketballers als Michael Jordan en Kobe Bryant. Ik las ook Johan Cruijff van Auke Kok, deels uit nostalgie. In mijn kindertijd was Cruijff een van de beste voetballers ter wereld. Die man heeft me altijd begeesterd. Net als Jacques-Yves Cousteau, de bekende natuuronderzoeker. Na het lezen van The Shark daalde ik zelf ooit af in een kooi in Zuid-Afrika, om een witte haai te zien, nadat we hem 48 uren hadden gevolgd.
‘Het zijn allemaal boeken die me hebben geïnspireerd en aangezet om anders te durven denken, om nieuwe ideeën te durven invoeren, om bepaalde bedrijfsplannen te durven loslaten. Die boeken hadden eerst een invloed op mij als mens, dan op mij als bedrijfsleider, in de hoop dat iedereen er wel bij vaart.’
Kinderboeken
‘Door de kracht van boeken op iets latere leeftijd te ontdekken, heb ik ook beseft hoe waardevol lezen is voor kinderen. Boeken kunnen een jeugd verrijken. In de jaren negentig zochten we met JBC naar een geschikt geschenk voor onze jongste klanten: kinderen jongeren dan twaalf jaar. Is speelgoed wel een goed idee? Zo kwamen we op het idee van een kinderboek. Zoiets gooi je niet weg. Een boek heeft bovendien ook een educatieve en verbindende waarde, zeker als ouders voorlezen.’
‘Boeken zijn krachtig. Daarom geven we niet alleen kinderboeken als cadeau, maar gaf ik onlangs ook De kunst van het ongelukkig zijn aan een medewerker die in de pandemie in een dip terechtkwam. Dat boek heb ik overigens aan het hele managementteam cadeau gedaan. Het was van zo’n grote betekenis voor mezelf, dat ik hoop dat anderen er ook iets aan hebben. En al ben ik nog niet goed opgeschoten in dit boek, ik denk dat De meeste mensen deugen al evenveel kan betekenen. Voor mezelf. En voor de mensen om me heen.’
Deel dit artikel: