Participatief werken bij Britse bibliotheken: een inkijk
De openbare bibliotheek is een laagdrempelige voorziening die verbonden wil zijn met verschillende gemeenschappen uit de buurt. Een van de huidige uitdagingen is verbinding maken met ouders die geen Nederlands spreken of hun kinderen opvoeden in andere talen. Hoe bouw je bruggen waar er taalbarrières zijn? Iedereen Leest zocht inspiratie in Noord-Engeland.
Iedereen Leest is ingestapt in Pro-M, een onderzoek van KU Leuven, UGent en VUB naar meertaligheid in de vroege kinderjaren. Binnen dit onderzoek zette Iedereen Leest een begeleidingstraject voor bibliotheken en hun medewerkers op rond meertaligheid, ouderbetrokkenheid en diversiteit in het boekenaanbod voor baby’s en peuters.
Een van de doelen is om vanuit de bibliotheek verbindingen aan te gaan met gemeenschappen die geen Nederlands spreken en die hun kinderen opvoeden in andere talen. Iedereen Leest zocht inspiratie rond participatief werken bij enkele Britse bibliotheekprofessionals en onderzoekers die ervaring hebben met werken in een meertalige context of met gemeenschappen voor wie Engels niet hun eerste taal is. Die werktrip hield halt in Bradford, Leeds en Newcastle.
Bradford: lezen, maken en spelen
Bradford, dat om en bij 500.000 inwoners telt, is één van de meest etnisch-cultureel diverse steden in het Verenigd Koninkrijk. Er worden meer dan 140 verschillende talen gesproken. Bradford kampt vandaag de dag met een grote sociale en economische achterstand. Claire Wellesley-Smith werkt als artist-in-residence in verschillende projecten uit met kwetsbare gezinnen in deze superdiverse stad. Eén van de succesfactoren die zij aanduidt in haar aanpak, is starten met iets kleins dat ouders zelf maken en ook mee naar huis kunnen nemen. Het is een toegankelijke manier om mensen voor wie taal een barrière is te betrekken. Tegelijk zorgt het voor een informele sfeer waardoor deelnemende ouders onderling beginnen praten. Tijdens die gesprekken is er ruimte om ongedwongen en op maat informatie of tips mee te geven.
Eén van de vele voorbeelden die Claire aanhaalde, is een workshop waarbij moeders samen met de begeleider een boekje kiezen waarvan ze een story sack maken: een stoffen tas met daarin een prentenboek en enkele materialen zoals poppetjes gebaseerd op de personages uit dat prentenboek. In verschillende sessies – verspreid over zes weken – gingen moeders creatief aan de slag: ze maakten zelf poppetjes, deelden tel- en zangspelletjes … De story sack bracht hen op die manier ondersteuning om voor te lezen aan hun eigen kind. Na de workshop namen ze hun zelfgemaakte story sack mee naar huis en konden ze deze thuis verder gebruiken met hun kind.
(Lees verder onder de video.)
Een informele en ondersteunende plaats creëren is erg belangrijk, tipt Claire. Het hands on-karakter is een toegankelijke methodiek om een vertrouwensrelatie op te bouwen. Dat de ouders bovendien het resultaat mee naar huis mogen nemen, werkt als een uitstekende incentive.
Leeds: digitale én sociale inclusie
Leeds – het culturele, financiële en commerciële hart van West Yorkshire – werkt naar een zo groot mogelijke digitale dienstverlening voor haar inwoners om efficiënter en meer op maat te werken. Heel wat inwoners beschikken echter niet over digitale vaardigheden of hebben geen toegang tot het internet – vaak zijn dit mensen die laaggeletterd zijn of groepen met een lagere sociaaleconomische status. Om die kloof te dichten, startte Leeds Libraries in 2015 met 100% Digital Leeds. Een uitgebreid programma dat digitale inclusie verbindt met sociale inclusie en doorheen alle beleidsdomeinen loopt.
Paul Wilkes, coördinator van 100% Digital Leeds, lichtte tijdens het bezoek hun werkwijze toe. Door allerlei data te gebruiken zoals armoedecijfers, de scholingsgraad, gebruik van digitale diensten en dergelijke selecteerde 100% Digital Leeds regio’s waarin ze hun werking concentreerden. Ze werken vooral samen met lokale organisaties om voornamelijk mensen te bereiken die sociaal geïsoleerd zijn, moeilijker te bereiken zijn of bepaalde noden hebben – zoals een leerachterstand, mensen met dementie en hun mantelzorgers … Met de lokale organisaties wordt bekeken hoe de bibliotheek kan inspelen op de digitale noden van de mensen uit de betreffende regio. Zo biedt de bib tablets ter beschikking, geeft ze opleidingen om mensen uit te roepen tot Digital Champion, en zijn er subsidies voor kleine projecten.
De bibliotheek maakt in Leeds eerder deel uit van een grotere dienstverlening aan de bevolking, waardoor mensen naar de bibliotheek komen voor alle vormen van ondersteuning en informatie. Dit maakt dat bibliotheekmedewerkers ook opgeleid moeten worden om andere soorten van dienstverlening aan te bieden. Zo is het belangrijk dat de bibprofessional kan doorverwijzen naar sociale diensten of meewerkt aan programma’s rond migratie en integratie met lokale partners.
Newcastle: investeren in vroege geletterdheid is investeren in preventie
James Law, verbonden aan Newcastle University, voerde onderzoek naar de impact van Read On. Get On, een Britse campagne die pleit voor leesplezier, leesfrequentie en leesvaardigheid. Het rapport How reading can help children escape poverty, waar professor Law aan meewerkte, stelt dat kinderen in armoede vaak lager scoren op leesvaardigheid, en breekt een lans voor volgende prioritaire acties: breng leesplezier onder de aandacht, investeer in de voorschoolse leeftijd en in basisonderwijs, maar ondersteun ook ouders om leesplezier thuis te stimuleren.
In the critical early years of a child’s life, what happens before he or she even sets foot inside a classroom can shape their life for ever. […] Those who are behind when aged three are likely to remain behind.
- How reading can help children escape poverty
Ten slotte deelden Steve Bishop en Rachel Warkcup van North Tyneside Libraries hun inzichten rond early literacy. Geletterdheid zien ze als een parameter voor kansarmoede. Het is dus vanuit een bekommernis voor de sociaaleconomische toekomst van kinderen uit kansarme gezinnen dat deze bibliotheek sterk inzet op het Boekstart-programma. Ouders krijgen, als hun baby zes en twaalf weken oud is, al eerste boekpakketten met toegankelijke informatie over voorlezen en leesplezier. Voor gemeenschappen met afkomst uit Bangladesh en voor de Syrische vluchtelingen zijn er aangepaste pakketten met meertalige prentenboekjes. De bibliotheek gelooft sterk in haar outreachende werking om kansarme gezinnen en sociaal geïsoleerde mensen te bereiken. De bib is zelf aanwezig in de wijken en biedt culturele activiteiten aan of leidt mensen toe naar een cultureel aanbod. Enkel door proactief zelf de stap te zetten naar de gemeenschappen bouw je bruggen, ondanks taalbarrières – klinkt het bij North Tyneside Libraries.
Lees ook
Deel dit artikel: