Een nieuw meerjarenplan voor Iedereen Leest: bibliotheken gaven input
Iedereen Leest werkte het afgelopen jaar aan een nieuw meerjarenplan (2022-2026). Voor het uittekenen van de toekomstige beleidslijnen werden openbare bibliotheken – onze lokale leesbevorderingspartners bij uitstek – uitgenodigd om hun mening te geven over de voorbije 5 jaar en verbeterpunten aan te stippen voor de toekomst.
Als referentieorganisatie rond lezen en leesbevordering wordt Iedereen Leest gesubsidieerd door Literatuur Vlaanderen. In een meerjarige beheersovereenkomst leggen beide organisaties de beleidslijnen vast waarop het leesbevorderingsbeleid wordt uitgezet. Jaarlijks rapporteert Iedereen Leest aan Literatuur Vlaanderen over de voortgang via actieplannen en jaarverslagen. In 2022 breekt een nieuwe beleidsperiode aan voor Iedereen Leest. Daar hoort een meerjarenplan bij.
Dit meerjarenplan 2022-2026 zal – net als haar voorganger – inspelen op maatschappelijke uitdagingen en meer specifiek op actuele noden op vlak van leesbevordering. Om deze te detecteren houdt Iedereen Leest een vinger aan de maatschappelijke pols en gaat ze in gesprek met verschillende stakeholders en partnerorganisaties. Openbare bibliotheken zijn voor Iedereen Leest prioritaire partners om het leesbevorderingsbeleid gestalte te geven. In voorbereiding van het nieuwe beleidsplan werden zij in de zomer van 2021 online bevraagd over de relevantie van de werking van Iedereen Leest voor hun leesbevorderende werking. We peilden naar hun tevredenheid over ons aanbod en hoe ze de samenwerking en communicatie met Iedereen Leest evalueren. We vroegen hen ook naar hun verwachtingen voor de toekomst en meer specifiek naar aandachtspunten en blinde vlekken.
Een (semi) gekend en gewaardeerd aanbod
132 respondenten uit 105 openbare bibliotheken vulden de online bevraging in – van (jeugd)bibliothecarissen en beleidsdeskundigen tot collectieverantwoordelijken en educatieve medewerkers. Haast 85% voelt zich (erg) vertrouwd met de werking van Iedereen Leest, en kon dus ook een waarheidsgetrouwe reflectie weergeven op de afgelopen beleidsperiode. De meeste bibliotheken waar deze respondenten werkzaam zijn, nemen deel aan de campagnes (Jeugdboekenmaand, Voorleesweek, Bestemming: bib!) of programma’s (Boekstart, de Leesjury) van Iedereen Leest. Iets meer dan 8 op 10 bibs gebruikt ook Boekenzoeker als instrument in de bibliotheek. Van de respondenten nam meer dan 8 op 10 in het verleden deel aan een studiedag of vormingsmoment georganiseerd door Iedereen Leest. Net geen 90% van de respondenten geeft aan gebruik te maken van de informatieve website www.iedereenleest.be.
Deze brede initiatieven van Iedereen Leest vinden dus vlot hun weg naar de bibliotheeksector, die lovend is over de kwaliteit van dit aanbod en de relevantie ervan hoog inschaalt voor hun werking. Respondenten geven aan dat deze campagnes en programma’s ervoor zorgen dat (kleine) bibliotheken zelf niet alles moeten uitwerken, maar kunnen rekenen op kwalitatief uitgewerkte initiatieven om bij aan te haken. Toch geven meerdere respondenten aan dat ze niet altijd op de hoogte zijn van de recentere acties of initiatieven die Iedereen Leest op poten zet. Niet iedereen kent de communicatiekanalen van Iedereen Leest naar de bibsector – zoals haar nieuwsbrief voor bibliotheken. De enquête leert ons ook dat niet iedereen even vertrouwd is met de finesse van bepaalde instrumenten zoals Boekenzoeker en er bepaalde opvattingen leven die het gebruik ervan beperken.
De bevraagde bibprofessionals konden ook aangeven wat openbare bibliotheken missen in het huidige aanbod. Er is duidelijk vraag naar een groter aanbod voor jongeren (secundair onderwijs) en volwassenen. Specifieker leeft de vraag naar meer aanbod voor moeilijk bereikbare doelgroepen, zoals ‘moeilijke lezers’ en anderstalige nieuwkomers. Nog meer uitgewerkte tools en inspiratiegidsen (o.a. over de samenwerking bib en school) staan op de verlanglijst, alsook het nog vroeger aanbieden van campagnematerialen dan de huidige timingen die Iedereen Leest hanteert.
Hoe de bibliotheek Iedereen Leest ervaart
Tien associaties werden aangeboden om te peilen naar de perceptie en beleving van Iedereen Leest als organisatie. 99% van de respondenten beschouwt Iedereen Leest als een betrouwbare professionele partner die zeer kwaliteitsvol werk aflevert. De organisatie wordt gezien als vlot aanspreekbaar met betrokken en behulpzame medewerkers. Over de aspecten innovatie, participatie, transparantie, zichtbaarheid en tijdige beschikbaarheid van campagnematerialen zijn de meningen verdeeld. Daar ligt dus nog ruimte voor verbetering.
Voor sommigen mag Iedereen Leest in de toekomst meer verrassend uit de hoek komen. De samenwerking met de openbare bibliotheken mag voor sommigen nog intensiever en participatiever opgezet worden, bijvoorbeeld via (thematische) werkgroepen en lerende netwerken waar ervarings- en kennisuitwisseling centraal staat. Meer experiment, meer inkijk in de werking achter de schermen en minder eenrichtingsverkeer zou de interactie van Iedereen Leest met de bibliotheek als partnerorganisatie positief bevorderen. De communicatiestijl van Iedereen Leest wordt in hoge mate als vlot en helder beschouwd, maar er leeft een gedeelde vraag naar snellere beschikbaarheid van info over komende campagnethema’s, inspiratiegidsen en -materialen.
Iedereen Leest als kompas
De respondenten omschrijven de meerwaarde van Iedereen Leest op verschillende niveaus:
- zorgen voor een breder draagvlak en een overkoepelende werking rond lezen;
- aanbieden van een basis waarop bibliotheken lokaal een leesbeleid kunnen bouwen en zo de slagkracht van bibliotheken verhogen;
- kant-en-klare materialen beschikbaar stellen, dat als een grote hulp wordt gezien voor kleinere bibliotheken;
- stimuleren van inhoudelijke visievorming en zorgen voor correcte informatie en expertise.
Iedereen Leest wordt als een kwaliteitslabel omschreven en als een noodzakelijke of onmisbare partner. Iemand schreef: “Het bestaan van Iedereen Leest is cruciaal voor de zuurstof van het leesbeleid van de openbare bibliotheken.” Dit compliment nemen we graag aan, maar de vraag naar een verdere intensifiëring van de samenwerking door meer overleg en participatie nemen we ook ter harte.
Een gedeelde missie en visie
De missie en visie van Iedereen Leest worden door alle respondenten als belangrijk, inspirerend en ondersteunend voor de eigen bibliotheekwerking beschouwd. Op de vraag of Iedereen Leest haar missie en visie voldoende vertaalt in haar werking, wordt overwegend positief geantwoord. Verbeterpunten worden hier opnieuw gesignaleerd op vlak van aandacht en initiatieven voor volwassenen, kwetsbare doelgroepen, niet-lezers, laaggeletterden en anderstaligen.
Er is grote eensgezindheid en tevredenheid over de wijze waarop Iedereen Leest een coördinerende en inspirerende rol opneemt. Over de verbindende rol is die eensgezindheid wat zoek. De respondenten vinden dat Iedereen Leest hier meer aandacht kan aan besteden. Veel respondenten zien ook een belangrijke rol voor Iedereen Leest als voortrekker op vlak van professionalisering van alle relevante partners op het terrein van leesbevordering (onderwijs, kinderopvang, bibliotheek …).
Iedereen Leest legde in haar meerjarenplan 2016-2021 de focus op 5 speerpunten. De respondenten konden aangeven hoe belangrijk zij deze speerpunten vinden. 3 van de 5 speerpunten worden als zeer belangrijk gemarkeerd:
- het belang van vroeg beginnen (Boekstart);
- de uitrol van sensibiliseringscampagnes rond leesplezier;
- het werken via trajecten aan toegankelijke leesomgevingen.
De meningen zijn iets meer verdeeld wat betreft het belang van kennis delen o.a. via de website of via structurele lerende netwerken. Deze keuze botst deels met de nadrukkelijke vraag naar een meer verbindende rol van Iedereen Leest.
Toekomstige verwachtingen
Als prioritaire thema’s voor het volgende meerjarenplan duiden de respondenten volgende items aan:
- de samenwerking tussen bib en onderwijs;
- leesbevordering bij kansengroepen;
- professionalisering van bibliotheekmedewerkers en leerkrachten;
- meer aandacht voor de doorgaande leeslijn;
- leesbevordering bij volwassenen;
- de rol van de bibliotheek als welzijnspartner.
Op de vraag welke ondersteuning Iedereen Leest de bibliotheken kan bieden in de toekomst blijven leesbevorderingscampagnes en programma’s bovenaan de verlanglijst staan, gevolgd door het aankaarten van het belang en de rol van de bibliotheken bij beleidsmakers en de organisatie van vorming en opleidingen in kader van professionalisering.
Hoe gaat het nu verder?
Met de ontvangen feedback gaan we effectief aan de slag. Veel van de aangeduide prioritaire aandachtspunten stemmen overeen met hetgeen Iedereen Leest zelf als speerpunten formuleert. Dit bevestigt dan ook de koers die we zelf voor ogen hebben. Niet alle verwachtingen zullen ingelost kunnen worden, en sommige noden vragen een lange termijn perspectief, maar het is een zekerheid dat Iedereen Leest haar focus op de openbare bibliotheken verder zal uitbouwen. We kiezen voor een structurele manier om met de openbare bibliotheken meer in dialoog te gaan over de aangehaalde thema’s. Wie zich opgaf als gesprekspartner mag zich aan een uitnodiging verwachten in het voorjaar van 2022. Samen willen we het toekomstige leesbevorderingsbeleid verder invulling geven, want dat is een urgentie en blijft een werk van lange adem. Een stevig partnerschap tussen Iedereen Leest en de openbare bibliotheken is de basis voor welslagen voor elk ‘leesoffensief’.
Deel dit artikel:
