Boekstart-dag in Mechelen: het geheim achter het succesverhaal

‘De eerste doelstelling van onze bibliotheek is natuurlijk leesbevordering’, opent Sofie Verschueren. ‘En dat moet zo vroeg mogelijk beginnen. Daarom zijn baby’s en peuters ook voor ons een belangrijk publiek.’ De bib van Mechelen had al snel een vrij uitgebreide collectie baby- en peuterboekjes die ze, samen met het project Boekstart, graag in de kijker wilde zetten. Het bib-bezoek stimuleren werd een tweede doelstelling: ‘We merkten dat heel wat ouders nog schroom hadden om de bib te bezoeken met hun kinderen, uit angst dat de kinderen iets stuk zouden maken of dat ze te luid zouden zijn. Het was tijd om de drempels te verlagen en iedereen welkom te heten. Klantenbinding als het ware!’, vervolgt Sofie.

Boekstart in de kijker zetten, de bib voorstellen en ouders met jonge kinderen welkom heten. Dat waren de kernwaarden in 2012 en in 2018 zijn het nog steeds dezelfde.

Eenvoud

“Zien voorlezen zette bovendien ook aan om zelf voor te lezen. Dat ging erg spontaan, mooi om te zien, er vormde zich een grote voorleeshoek.”

Eenvoudig beginnen werkt het beste. Dat hadden ze meteen door in Mechelen. Tijdens de eerste Boekbaby-dag was er enkel een voorlezer aanwezig in de bib, die samen met kindjes voorlas en boekjes ontdekte. Daarnaast was er een fotograaf. Want wie houdt er nu niet van een mooie portretfoto van zijn of haar kind? Zo simpel als het startconcept was, zo erg viel het in de smaak. Ouders wisten het te appreciëren dat ze speciaal welkom werden geheten in de bib.
Tijdens het eerste jaar werden enkel twee- en driejarige boekbaby’s uitgenodigd via mail. Maar de bib was ook gewoon open waardoor iedereen kon komen meeluisteren. De Boekbaby-dag liep doorlopend de hele zaterdag lang, waardoor het heel vrijblijvend was. ‘Wat ouders erg wisten te appreciëren, is dat er geen verplichtingen aan verbonden waren. Ze moesten niet op voorhand inschrijven en wanneer kindjes genoeg hadden van het voorlezen, was dat ook geen probleem’, licht Sofie toe. ‘Zien voorlezen zette bovendien ook aan om zelf voor te lezen. Dat ging erg spontaan, mooi om te zien, er vormde zich een grote voorleeshoek.’

Met de eerste editie wist het bib-team van Mechelen dertig gezinnen te bereiken. Een succes, aangezien er amper reclame werd gemaakt. En een succesverhaal verdient een vervolg.

Voorleescoach

Het concept werd behouden, maar de voorlezers werden nu gecoacht om nog gerichter te kunnen voorlezen aan baby’s en peuters. ‘Voorlezen aan een één- of tweejarige is iets helemaal anders dan aan een driejarige, en niet iedereen voelde zich er meteen comfortabel bij. Dus hebben wij voordien een coaching voorzien, en dat doen we nog altijd. Onze eigen voorlezers zijn welkom, maar ook andere mensen die graag met die allerkleinsten bezig zijn’, vertelt Sofie. In Mechelen werkten ze samen met Elly van der Linden. Zij gaf ook op de Boekbaby-dag zelf sessies over voorlezen voor ouders waarin ze veel tips meekregen, maar ook zelf konden oefenen. Dat zorgde voor veel geboeide ouders. Naast Elly van der Linden zijn er nog heel wat mensen die dat soort workshops geven.

Vanaf 2014 waren alle Mechelse boekbaby’s welkom. Iedereen kreeg een officiële uitnodiging per post op naam. De Boekbaby-dag werd verplaatst naar zondag, een dag waarop er sowieso veel jonge gezinnen over de vloer kwamen. In de voormiddag bleef de bib open en kon iedereen dus aansluiten bij de Boekbaby-dag. In de namiddag werd het hele bib-gebouw voorbehouden voor jonge gezinnen. Meer bezoekers, dus ook meer voorleeshoekjes over het hele gebouw verspreid. Voorlezen blijft de focus van de dag. De voorleeshoekjes werden en worden nog steeds erg eenvoudig ingericht met wat kussens, krukjes of tapijtjes. ‘Welke materialen je gebruikt maakt niet veel uit, als de hoekjes maar gezellig zijn, met veel boekjes’, vult Sofie aan.

Er kwam ruimte voor bijkomende activiteiten. De Gezinsbond zorgde voor een knutselstandje waar kinderen mee konden knutselen aan een grote vlaggenlijn. Zij brachten ook ‘zingen met peuters’, met Cassie Vanderwaeren van de Kleine Muze aan. Samenwerking met de Gezinsbond loonde in dit geval, omdat de bib zelf nog niet meteen wist bij wie aan te kloppen voor activiteiten voor de allerjongsten. Ook Theater De Spiegel kwam langs met hun voorstelling ‘Nest’. Een schot in de roos. Sindsdien had de bib van Mechelen al voorstellingen over de vloer van Studio Gekko, poppentheater Kukulu, Nellie en Cezar, Kinderklanken en Het land van Roos en breidde de Gezinsbond haar activiteiten ook uit met Knuffelturnen.

De grote zaal werd omgetoverd tot buggyparking en vestiaire en er was ook een ververshoekje. ‘Het zijn echt vaak de kleine dingen die jonge gezinnen net fijn vinden. De dingen die voor hen anders drempels vormden om niet naar de bib te komen’, vertelt Sofie.

De bib van Mechelen heeft het geluk dat ze kunnen rekenen op een fantastische groep breivrijwilligers, die ieder jaar voor de Boekbaby-dag voor alle kindjes een uniek knuffeltje breien dat ze krijgen aan het einde van de dag. Uiteraard valt dat aandenken enorm in de smaak!

Samenwerken werkt

Samenwerken werkt. Dus de samenwerkingen werden opgedreven. Iedereen Leest nam een coachende rol op bij het uitwerken van en communiceren rond de Boekbaby-dag. Maar de Gezinsbond werd ook een vaste partner. Er werd gecommuniceerd in het populaire krantje van de Gezinsbond en vrijwilligers van de babysitters kwamen helpen op de Boekbaby-dag. Kind & Gezin zorgde als partner ook mee voor de communicatie. De vrijwilligers van de consultatiebureaus vertelden ouders over de dag en mond-aan-mondreclame bleek zoals vaak het meest efficiënt. Ook het Huis van het Kind werd ingeschakeld. Via hun inloopteam voor kwetsbare groepen werd er reclame gemaakt, en ook die samenwerking werkt. Al heeft het wat extra tijd én vertrouwen nodig om die kwetsbare oudergroepen te bereiken. Sofie: ‘De Boekbaby-dag werd stilaan een waarde in Mechelen. Mensen hoorden erover praten via via. Maar vooral zelf mensen aanspreken en samenwerken, met bijvoorbeeld armoedeorganisaties, werkt. Het gaat wel heel stilletjesaan: het werkt, maar traag.’

Vanaf 2015 wordt de Boekbaby-dag op zondagnamiddag georganiseerd en gaan de bib-deuren enkel open voor baby’s, peuters en hun ouders. Iedereen kreeg een uitnodiging met het programma van de dag en wat praktische info. De Boekbaby-dag blijft gratis en mensen moeten niet reserveren. Dat blijft belangrijk. Ieders persoonlijke programma wordt vastgelegd wanneer ouders aankomen.

‘We blijven ervoor zorgen dat voorlezen heel veel aandacht krijgt. Verder hebben we het thematisch aangepakt. Er waren voorleeshoekjes rond gezonde voeding, rond dieren … Alle hoekjes werden aangekleed met boekjes en speelgoed in het thema. Kindjes die geen aandacht meer hadden voor boekjes konden even naar het speelgoed en omgekeerd’, licht Sofie toe. ‘Verder was het programma een mix van theater, voorlezen, muziek en bewegen en eigenlijk is dat nog steeds zo. We zochten steeds naar geschikte voorstellingen voor de doelgroep, die ook heel kleinschalig waren. En de juiste doelgroep is heel belangrijk bij het boeken van voorstellingen. Een voorstelling voor kinderen van 0 tot 2,5 jaar vraagt echt een eigen aanpak.’

Er kwam een echt babycafé met hapjes voor de allerkleinsten en gratis drankjes voor baby’s en peuters. Natuurlijk waren er babystoelen, een microgolfoven en uiteraard een kleine boekenhoek. Het internet was steeds een bron van inspiratie voor de inrichting én de hapjes. De stoelen werden geleend bij de stedelijke kinderkribbe, die erg blij waren om mee te werken aan de Boekbaby-dag, en zij zorgden ook voor wat extra speelgoed.

Intussen is er ook een borstvoedingshoekje, verzorgd door een groep Mechelse jonge mama’s die vaak samenkomen. Zij maakten er een knusse, rustige plek van waar mama’s zich even kunnen terugtrekken.

“Doordat we een bib zijn met een actieve werking met scholen en kinderopvang, hebben we wel een goed netwerk. We zijn dus wel gewoon om veel samen te werken en dat maakt de dingen gemakkelijk.”

‘Doordat we een bib zijn met een actieve werking met scholen en kinderopvang, hebben we wel een goed netwerk. We zijn dus wel gewoon om veel samen te werken en dat maakt de dingen gemakkelijk’, zegt Sofie. ‘We maken voor de kinderopvang ook themapakketten, dus alles werkt langs twee kanten. Dat maakt het fijn.’

Communicatie

De Boekbaby-dag werd steeds groter en het communicatienetwerk groeide mee. Facebook werd steeds meer ingezet om te communiceren, maar ook artikels in de lokale pers deden hun werk. Er verscheen een artikel in de nieuwsbrief, en ouders kregen niet alleen een uitnodiging maar ook een herinneringsmail. Die bleek doorslaggevend, omdat jonge ouders er niet altijd in slagen ver op voorhand te plannen. Heel belangrijk bleken ook de contacten met lokale partners, in eerste instantie de kinderkribbes, zij vertellen regelmatig over de Boekbaby-dag aan ouders.

“Of dat echt heeft gewerkt, is moeilijk te meten. Maar we merken wel dat we de banden zo aanhalen met de organisaties zelf en dat ze zo ook met andere ideeën aankomen om eventueel samen te werken met de bib. Dus dat bouwt vanzelf een netwerk op.”

‘We gingen op ronde bij alle instapklasjes en lieten affiches en flyers achter. Dat gaat in Mechelen om dertig scholen. We betrokken ook de onthaalouders en de kinderwerkingen van kwetsbare doelgroepen. Daar zijn we echt op bezoek gegaan en hebben we alles rustig uitgelegd aan de begeleiders en de ouders. Zij zorgden dan verder voor reclame. Of dat echt heeft gewerkt, is moeilijk te meten. Maar we merken wel dat we de banden zo aanhalen met de organisaties zelf en dat ze zo ook met andere ideeën aankomen om eventueel samen te werken met de bib. Dus dat bouwt vanzelf een netwerk op.’

Activiteiten

Ouders reserveren geen activiteiten op voorhand. Dat bespaart ook veel administratief werk voor het personeel. Er is een eenvoudig ticketbord aan de ingang, gemaakt van een oude kast met haakjes, met alle activiteiten telkens op een A4’tje. Aan ieder haakje hangt telkens het juiste aantal tickets per activiteit, erg duidelijk en simpel. Iedere activiteit vindt twee tot drie keer plaats in de loop van de namiddag. Samen met een bib-medewerker stellen ouders hun programma ter plekke samen met de activiteiten die nog beschikbaar zijn en ze krijgen hun tickets mee in een envelopje. Dat zorgt voor enige drukte bij het aanmelden, maar dat geeft geen problemen. Tickets worden ook gecontroleerd aan de zalen om te zorgen dat activiteiten nooit te druk worden met ouders of kinderen die er niet moeten zijn zodat een voorstelling in alle rust kan plaatsvinden. Er werd ook gedacht aan een duidelijke bewegwijzering met pijlen en een kleurenparcours op de grond per activiteit. Ouders krijgen een zelfgemaakt plattegrondje mee om hen wegwijs te maken in de bib en alle medewerkers zijn makkelijk aanspreekbaar via hun naambadge.

Dankzij de doorlopende activiteiten is er altijd wel wat te doen, ook los van de voorstellingen, en moet er nooit iemand teleurgesteld naar huis gestuurd worden. ‘De meeste ouders zijn zelfs verrast dat hun baby of peuter zo’n Boekbaby-namiddag al helemaal weet vol te houden!’, zegt Sofie enthousiast.

Sinds 2015 werkt ook het CC van Mechelen mee. Zij hebben iets meer budgettaire ruimte en hadden ook zin om iets te organiseren voor heel jonge kinderen. Ze maken mee publiciteit en de Boekbaby-dag is zo ook vertegenwoordigd in de brochure van het CC.

‘Dat jaar introduceerden we ook het ‘hongerige hertje’, vertelt Sofie al lachend. ‘Een erg eenvoudig iets. Een monitor van de jeugddienst had zich verkleed in een hert met kostuum en takken en dennenappels op de grond. Het stelde niet veel voor. Maar de kindjes konden hem de hele tijd nootjes en koekjes voederen met een mandje zoals Roodkapje. Kindjes passeerden het hertje onderweg naar hun voorleeshoekje of activiteit. We zorgden ook voor ‘eendjes vissen’. Gewoon een emmer water, een stokje met een touwtje eraan en kinderen amuseren zich makkelijk een uur lang.’
Maar het grote succesnummer tot op heden is het autoparcours in de grote leeszaal. Boekenrekken werden niet opzij geschoven, want kindjes vinden het net zo leuk om te zigzaggen tussen de cd’s en de boeken. De autootjes werden uitgeleend door een stedelijke kinderopvang en de verkeersborden door de jeugddienst. Ook die activiteit werd gelinkt met boeken. Kinderen kregen een boekentasje waarmee ze naar de andere kant van de zaal konden rijden om het boekje te posten in een zelfgemaakte brievenbus; een beschilderde doos met een gat erin.

‘Intussen hebben we de activiteiten nog duidelijker voorzien van een leeftijdsindicatie omdat er een groot verschil is tussen 0+ of 2+. En we hebben ervoor gezorgd dat ouders een beperktere keuze hebben. Er was erg veel aanbod, maar iedereen mag nu maar twee hoofdactiviteiten uitkiezen. Zo moesten we niemand teleurstellen en er zijn steeds voldoende randactiviteiten de hele middag door’, vult Sofie aan.

Teamwerk

Een Boekstart-dag organiseren lijkt misschien een gigantische klus, maar alles begon in Mechelen met slechts twee medewerkers. Durf klein beginnen. Intussen werken er acht medewerkers van de bib mee tijdens de dag zelf, maar dat is vooral nodig om mensen wegwijs te maken in het grote gebouw. Het Mechelse team wordt steeds aangevuld met vrijwilligers uit de bib, monitoren van de jeugddienst, jobstudenten van de stad of babysitters van de Gezinsbond. Mensen vinden is nooit een probleem. Bib-medewerkers van andere afdelingen kunnen meewerken als ze zin hebben, velen zijn gewoon erg gecharmeerd door het concept!

“Wat begon met dertig kindjes, resulteert nu in een Boekstart-dag met 400 kinderen!”

Wat begon met dertig kindjes, resulteert nu in een Boekstart-dag met 400 kinderen! Intussen werd de Boekbaby-dag de Boekstart-dag met een eigen huisstijl en een speciale uitnodiging. Het programma blijft uitbreiden, zo zijn er sinds 2017 voorleestochtjes met een huifkar en een voorlezer, is er yoga voor ouders en kinderen, een prentenboekendans en kwamen ook voorstellingen van Klankennest en Dikkie Dik en de taart langs. Ook het pieterpeuterpad maakt vast deel uit van de dag en werd in elkaar geknutseld door enkele collega’s die creatief zijn met een naaimachine. Het pieterpeuterpad is een waar stoffen ontdekkingspad voor baby’s vol boekjes, stoffen objecten en andere voorwerpen om te ontdekken. De leerlingen van de muziekschool zorgen tegenwoordig voor muziek aan het onthaal. Er is nu ook een plek waar oudere broers en zussen zich kunnen amuseren terwijl ouders met hun jongsten meedoen aan de activiteiten. Zo kan het hele gezin mee naar Boekstart-dag zonder dat iemand zich moet vervelen.

“Enkel al het inrichten van voorleeshoekjes en die aankleden, kan echt zoveel doen. Durf klein te starten!”

Sofie blijft echter benadrukken dat alles klein kan beginnen. ‘Een Boekstart-dag hoeft zeker niet zo groot te zijn zoals dat nu in Mechelen is. Wij zijn ook gewoon begonnen in de kleine ruimte van onze jeugdafdeling. Enkel al het inrichten van voorleeshoekjes en die aankleden, kan echt zoveel doen. Het budget dat we hebben, geven we enkel uit aan activiteiten, voor de omkadering zorgen we helemaal zelf met wat creativiteit en knutselwerk. Durf klein te starten!’