Bibliotheken verbinden mensen en gemeenschappen
Aan leesbevordering werk je best samen in een leesbevorderingsnetwerk. De bibliotheek vormt de ideale spil in zo’n netwerk. Vanuit haar expertise en unieke positie in een gemeenschap kan de bib lokale spelers ondersteunen en stimuleren om samen te werken aan leesbevordering. Ook digitaal liggen er kansen.
door Katrien Elen
Dit artikel is een verslag van een deelsessie op de Iedereen Leest-conferentie 'Waarom leesbevordering ertoe doet'. Die vond plaats in Gent op 11 februari 2020. Alle verslagen van die conferentie lees je in een terugblik.
Trendwatcher Lidewij Edelkoort voorspelt dat bibliotheken de komende jaren zullen uitgroeien tot sociale epicentra die gemeenschappen kunnen samenbrengen. Die lokale netwerken zouden volgens Sarah Mears (Libraries Connected), Els Michielsen (Iedereen Leest) en Nathalie De Neve (De Krook) wel eens cruciaal kunnen zijn voor veel meer dan leesbevordering.
De sociale rol van bibliotheken
‘This is the space that can heal you and hold you safe, stranger, welcome home.’ Deze quote illustreert waarom de Britse Sarah Mears ooit in een bib ging werken. Ondertussen wil de programmadirecteur via Libraries Connected van bibliotheken plekken maken die mensen verbinden, die het welzijn verbeteren en die kortom ‘alles kunnen zijn voor iedereen’.
Waarom bibliotheken de ideale plek zijn om die rollen te vervullen, ligt volgens Mears aan het vertrouwen dat deze instanties uitstralen, zeker in tijden van polarisering en fake news. Net dankzij dat vertrouwen blijven bibliotheken een warm toevluchtsoord voor diverse bevolkingsgroepen, ook in een digitale eeuw. ‘Belangrijk,’ vindt Mears. ‘Zeker gezien steeds meer mensen in het Verenigd Koninkrijk zich eenzaam voelen. Bibliotheken sparen de nationale gezondheidszorg dan ook veel geld uit.’
Om de kwetsbare bevolkingsgroepen nog vlotter te bereiken via de bibliotheek is Mears een groot pleitbezorger van samenwerkingen met sociale partners. Zo lanceerde Libraries Connected het Reading Well-boekenpakket, een boekenlijst rond thema’s als dementie die werd goedgekeurd door gezondheidsexperts, of kunnen kinderen in armoede tijdens de schoolvakantie terecht voor een lunch in bepaalde bibliotheken.
Boekstart brengt boeken binnen bij jonge gezinnen
Het Boekstart-programma van Iedereen Leest sluit nauw aan bij de ideeën van Mears. Via deze boekenpakketten brengen bibliotheken baby- en peuterboekjes binnen bij jonge gezinnen. Maar hoe bereik je de gezinnen die hun weg naar de bibliotheek nog niet gevonden hebben? ‘Daarvoor heeft de bib een lokaal netwerk nodig,’ zegt Els Michielsen van Iedereen Leest. ‘Een evidente samenwerking is die met het consultatiebureau van Kind en Gezin. Hier passeren bijna alle jonge ouders. Verder zijn er de kinderopvang en het Huis van het Kind.’
Het klinkt eenvoudig, maar is het niet altijd. ‘In een duurzame samenwerking moet je immers heel wat tijd steken, ook na de lancering. Maar het loont’, zegt Michielsen. Zo ervaren bibliotheken met sterke Boekstart-partnerschappen dat hun collectie voor de allerkleinsten beter bekend raakt. Daarnaast krijgen ze via de partners ook meer inzicht in de drempels die gezinnen ervaren om gebruik te maken van de bib en kunnen ze daar aan verhelpen.
Een inspirerende oplossing om de bib meer toegankelijk te maken voor jonge gezinnen, vonden ze in Destelbergen. Daar is het Huis van het Kind in de bibliotheek gevestigd. Andere bibliotheken spelen ondertussen met hetzelfde idee. ‘Een rechtstreeks gevolg van Boekstart’, oppert Michielsen.
Community building via de bib
Bij De Krook in Gent zijn ze helemaal mee in het verhaal van verbinding. Deze bibliotheek profileert zich immers nadrukkelijk als ‘een huis van mensen’. De Krook aarzelde dan ook niet om - in navolging van Leuven Leest - een Gent Leest-community op te zetten. ‘De bib heeft 70.000 actieve gebruikers,’ zegt communicatieverantwoordelijke Nathalie De Neve. ‘We willen deze poule omzetten in een levend netwerk dat elkaar aan het lezen houdt.’
De Krook doet dit niet alleen. Partners vond de bib in lokale literaire actoren zoals boekhandels en uitgeverijen. Die kwamen het afgelopen jaar regelmatig bij elkaar. Belangrijk voor iedereen was dat Gent Leest ook bijzondere doelgroepen zou aanspreken. Daarom werd via samenwerkingen met vzw’s gekozen voor negen diverse leesambassadeurs: van de gepensioneerde Bruno met een armoedegeschiedenis tot de blinde Caroline.
Toch voelt De Neve dat inclusie een uitdaging zal blijven: ‘Op de oproep voor stadslezers reageerden maar liefst 502 Gentenaars, vraag is echter of die fervente lezers evenveel diversiteit zullen binnenbrengen als de negen ambassadeurs.’ Dat Gent Leest lezers verbindt kon ze wel al ondervinden: ‘Op elke ontmoeting was iedereen meteen boekentips aan het uitwisselen. Heel frappant!’
Kortom, samenwerkingen tussen bibliotheken en lokale partners brengen niet alleen nieuwe bevolkingsgroepen naar de bib en bevorderen zo de leesvaardigheid, maar ze vergroten ook het welzijn en de samenhorigheid.
Deel dit artikel:
