Iedereen Leest-conferentie 'Waarom leesbevordering ertoe doet' - VOLZET
Op dinsdag 11 februari 2020 organiseert Iedereen Leest een conferentie rond het thema 'Waarom leesbevordering ertoe doet'. Met deze conferentie willen we het debat rond leesplezier en leescompetenties positief voeden, de urgentie kracht bijzetten en het belang van leesbevordering onderstrepen.
De conferentie vond plaats op 11 februari 2020. Lees het uitgebreide verslag.
Als referentieorganisatie rond lezen en leesbevordering zet Iedereen Leest het belang van een sterke en brede leescultuur voorop. Alarmbellen over het gebrek aan leesplezier en verminderde leescompetenties bij kinderen en volwassenen klinken alsmaar luider. Botsende meningen over oorzaken en remedies verhitten het debat.
Met deze conferentie wil Iedereen Leest het debat positief voeden, de urgentie kracht bijzetten én het belang van leesbevordering onderstrepen. Dat debat is op dit moment actueler dan ooit, met de bekendmaking van de PISA-resultaten rond begrijpend lezen. Hoe kunnen we de impact verhogen van leesbevordering? Wat zijn bepalende succesfactoren en welke valkuilen keren te vaak terug? Deze en andere vragen zijn de leidraad voor de dag. Vanuit een beschouwende en kritische blik – zonder taboes – reflecteren wetenschappers, auteurs, leesbevorderingsexperten uit binnen- en buitenland over heersende maatschappelijke uitdagingen en welke rol leesbevordering hierin kan spelen.
Voor wie?
Het doel is inspireren, expertise delen, krachten bundelen en aanzetten tot acties die het verschil kunnen maken. De conferentie richt zich in het bijzonder tot cultuur-, welzijns- en vrijetijdscoördinatoren, leesbevorderaars, bibliothecarissen, auteurs, uitgevers, onderwijsexperts en beleidsverantwoordelijken opvoedingsondersteuning, welzijnszorg e.a. Iedereen die werk wil maken van een inclusief en versterkt leesklimaat is welkom.
Programma
8:30
ONTHAAL met koffie/thee
9:00
WELKOM door dagvoorzitter Freek Braeckman
9:15
HET CONFERENTIETHEMA TOEGELICHT
door Kris Rutten (voorzitter Iedereen Leest) en Sylvie Dhaene (directeur Iedereen Leest)
9:30
TOESPRAAK door Jan Jambon, Minister-president van de Vlaamse Regering en Vlaams minister van Cultuur
9:45
WAAROM LEESBEVORDERING ERTOE DOET – drie pleidooien
Een auteur, een historica en een neuropsychologe werpen elk vanuit hun vakgebied een licht op het belang van graag en goed lezen. Als mens en als maatschappij hebben we er alle baat bij dat onze betrokkenheid bij boeken en verhalen weer groter wordt. Drie invalshoeken, drie persoonlijke verhalen, drie vurige pleidooien met als gemeenschappelijke basis: boeken kunnen het verschil maken. Met:
- Auteur Alex Boogers: schreef naast romans o.a. de manifesten De lezer is niet dood en Lang leve de lezer.
- Historica Magaly Rodriguez Garcia: wetenschapper, publiceert rond moderne geschiedenis en gemarginaliseerde vormen van arbeid.
- Neuropsychologe Elke Geraerts: ondernemer, human capital expert en auteur van o.a. Mentaal Kapitaal en Authentieke Intelligentie.
Muzikaal-poëtische intermezzo’s door Lisette Ma Neza (slam poet) en Neil Akenzua (pianist).
11:15-12:45
KEUZESESSIES VOORMIDDAG
Keuze uit een van de volgende sessies:
(zie onder voor omschrijving sessies)
- 1.A. “Boeken helpen niet alleen om een taal te leren, maar ook om mens te zijn.”
Over leesbevordering, meertaligheid en inclusie - 1.B. “Bibliotheken verbinden mensen en gemeenschappen."
Over de meerwaarde van samenwerken in leesbevorderingsnetwerken - 1.C. “Leesplezier, kan je dat wel meten?”
Over de noodzaak aan meer synergie tussen onderzoek en praktijk
12:45-13:45
LUNCH
13:45-15:15
KEUZESESSIES NAMIDDAG
Keuze uit een van de volgende sessies:
(zie onder voor omschrijving sessies)
- 2.A. “Taal is meer dan wat woorden achter elkaar. Taal kan deuren openen en sluiten.”
Over leesbevordering, participatief werken en welzijn - 2.B. “Hoe kinderen op school verleiden tot actief en graag lezen?”
Over werken aan een schoolbrede visie en beleid rond lezen - 2.C. “SOS. Is er een expert leesbevordering in jouw organisatie?”
Over het belang van lerende organisaties, professionalisering en levenslang leren
15:30
'Met leesgroeten, uw burgemeester' door Mathias De Clercq (Burgemeester Stad Gent)
15:45
KEYNOTE - ‘Min. van Ond. en Jeug.’
door Bart Moeyaert
Vlaams auteur Bart Moeyaert ontving in mei 2019 de prestigieuze Astrid Lindgren Memorial Award. De speech die hij toen gaf, was gebaseerd op een handvol schijnbaar onbelangrijke herinneringen en een paar heftige recente ervaringen.
Zijn persoonlijk verhaal is meteen ook een vurig betoog voor het belang van kinder- en jeugdliteratuur en de rol die volwassenen kunnen opnemen in het bevorderen van leesplezier bij jonge lezers.
16:30
SLOTBESCHOUWING EN INTERVIEW
Dagvoorzitter Freek Braeckman gaat in gesprek met de directeurs van Literatuur Vlaanderen (Paul Hermans) en Iedereen Leest (Sylvie Dhaene). Hoe zorgen we met z’n allen voor een versterkt en inclusief leesklimaat? Welke hefbomen hebben we daarvoor nodig? Welke urgenties vragen om dringende antwoorden? Welke keuzes zijn duurzaam?
16:50
SPOKEN WORD OUTRO
Lisette Ma Neza en Neil Akenzua vatten de dag samen.
17:00-18:00
RECEPTIE
Keuzesessies
VOORMIDDAG
1.A. “Boeken helpen niet alleen om een taal te leren, maar ook om mens te zijn.’’
Over leesbevordering, meertaligheid en inclusie
Een meertalige en diverse samenleving is de realiteit vandaag. Die meertaligheid een plek geven in alle (opvoedings)contexten creëert meer betrokkenheid en inclusie. Het beïnvloedt de taalontwikkeling van zowel het Nederlands als de moedertaal positief, daarover is wereldwijd wetenschappelijk consensus. Meertaligheid en het bijbehorende culturele kapitaal biedt veel kansen. Hoe kunnen leesbevorderaars hierop inspelen?
Maryam Tawfiq Marwan start de sessie met een persoonlijke getuigenis over de rol die boeken en verhalen in haar leven als oorlogsvluchtelinge en als nieuwkomer in het OKAN-onderwijs hebben gespeeld. Prof. dr. Christine Hélot* (Universiteit Straatsburg) duidt de kracht van meertaligheid en het belang van meertalige kinder- en jeugdliteratuur in Europese context. Marit Törnqvist werkt met (anderstalige) kinderen en jongeren in moeilijke situaties (straatkinderen in Iran, kinderen in asielcentra in Nederland …) en toont welke rol auteurs en illustratoren kunnen opnemen om bij kinderen een liefde voor verhalen te ontwikkelen. Iedereen Leest geeft randvoorwaarden mee voor een kwalitatieve en uitnodigende leesomgeving waarin meertaligheid ook een plaats heeft.
*Engelstalige lezing
1.B. “Bibliotheken verbinden mensen en gemeenschappen.”
Over de meerwaarde van samenwerken in leesbevorderingsnetwerken
Aan leesbevordering werk je best samen in een leesbevorderingsnetwerk. De bibliotheek vormt de ideale spil in zo’n netwerk. Vanuit haar expertise en unieke positie in een gemeenschap kan de bib lokale spelers ondersteunen en stimuleren om samen te werken aan leesbevordering. Ook digitaal liggen er kansen.
Sarah Mears* (Libraries Connected, V. K.) deelt inzichten vanuit de Britse bibliotheekpraktijk waarbij lokale gemeenschappen worden betrokken, en licht toe hoe culturele, onderwijs- en welzijnspartners zo’n netwerk kunnen uitbouwen. Iedereen Leest zoomt in op het Boekstart-programma en belicht de opportuniteiten die het programma biedt om een breed leesbevorderingsnetwerk vorm te geven. Nathalie De Neve (De Krook, Gent) coördineert ‘Gent Leest’. Dit platform wil inwoners samenbrengen in een digitale leescommunity ‘voor, door én van stadslezers’. Zij vertelt wat er werd geleerd uit de ervaringen van de pioniers van ‘Leuven Leest’, over het opzet en de aanpak.
*Engelstalige lezing
1.C. “Leesplezier, kan je dat wel meten?”
Over de noodzaak aan meer synergie tussen onderzoek en praktijk
Onderzoeksresultaten bieden inzichten om effectief en kwaliteitsvol aan leesbevordering te werken. Welke succesfactoren en randvoorwaarden zijn er waar te nemen? Voor welke drempels en valkuilen hoeden we ons best? Daarnaast rijst vaak de vraag hoe de effecten van leesbevordering gemeten kunnen worden. Kan je leesbevordering meetbaar maken? Hoe doe je dat en waarom zou je dat doen?
In deze sessie schuift Iedereen Leest enkele basisconcepten rond impactgericht werken aan leesbevordering naar voor. Bijzonder hoogleraar leesgedrag Roel van Steensel (Vrije Universiteit Amsterdam) diept uit wat onderzoek zegt over effectieve leesbevordering en hoe je die organiseert in onderwijs- of bibliotheekcontext. Prof. dr. Michel Vandenbroeck (UGent) pleit voor een goede samenwerking tussen onderzoek en praktijk. Vanuit zijn ervaring als onderzoeksleider van ‘MeMoQ’, een zelfevaluatie-instrument voor de kinderopvang, geeft hij inzichten in de belangrijke rol van observatie bij het monitoren van de kwaliteit van je werking.
NAMIDDAG
2.A. “Taal is meer dan wat woorden achter elkaar. Taal kan deuren openen en sluiten.”
Over leesbevordering, participatief werken en welzijn
Participatie is een breed begrip dat vele ladingen dekt. Hoe kunnen we binnen leesbevordering écht kansen creëren voor iedereen? Hoe zorgen we ervoor dat elk kind een cultureel kapitaal kan opbouwen dat andere deuren opent? Hoe kan een leesomgeving participatiedrempels wegwerken en uitsluitingsmechanismen tegengaan? En hoe kan een leesbevorderaar zich engageren in verschillende gemeenschappen?
In deze sessie verheldert Kris De Visscher (DEMOS) wetenschappelijke inzichten rond participatie. Vanuit zijn brede expertise en ervaring geeft hij valkuilen en succesfactoren mee voor participatief werken. Iedereen Leest licht participatiekansen binnen leesbevordering toe aan de hand van een aantal intensieve piloottrajecten in samenwerking met partners uit o.a. de welzijns- en erfgoedsector. Auteur Mustafa Kör ging in opdracht van het Poëziecentrum en CANON Cultuurcel als dichter in residentie aan de slag met jongeren uit het technisch onderwijs. Hij vertelt over het nut van participatief werken rond poëzie en lezen met en voor deze jongeren.
2.B. “Hoe kinderen op school verleiden tot actief en graag lezen?”
Over werken aan een schoolbrede visie en beleid rond lezen
Leesvaardigheid en leesplezier bevorderen gebeurt niet alleen tijdens de lessen begrijpend lezen. In het hele curriculum zijn er mogelijkheden om leesplezier te stimuleren. Vanuit een gemeenschappelijke visie, een gedragen beleid en een doelgericht gezamenlijk plan kunnen directie en leerkrachten van diverse klassen en leerjaren samen werken aan leesbevordering.
In deze sessie bespreekt onderwijsexpert Kris Van den Branden (KU Leuven) hoe schoolteams een schoolbrede aanpak rond leesonderwijs kunnen ontwikkelen en implementeren. Iedereen Leest liep in het schooljaar 2018-2019 een aantal trajecten met scholen en detecteerde enkele succesfactoren die bijdragen tot een sterke leesomgeving op schoolniveau. Auteur Edward van de Vendel toont aan hoe auteurs hun engagement kunnen opnemen als leesbevorderaar en zo een uitgelezen partner zijn voor het onderwijs.
2.C “SOS. Is er een expert leesbevordering in jouw organisatie?”
Over het belang van lerende organisaties, professionalisering en levenslang leren
Een kwalitatieve leesomgeving wordt vormgegeven door deskundige en gepassioneerde (beroeps)krachten. Er is daarom nood aan diverse en nieuwe profielen in zowel bibliotheken als scholen en andere opvoedingscontexten. Daarnaast zijn er sterke langlopende professionaliseringstrajecten nodig met aandacht voor expertise-uitwisseling en reflectie.
Stieneke Eising is expert in opleiding en ontwikkeling en is opleidingscoördinator van het Nederlandse Kunst van Lezen (o.a. de Bibliotheek op School). Ze deelt haar visie over leren en ontwikkelen binnen organisaties en gaat in op succesfactoren en drempels binnen opleidingen rond leesbevordering. Mieke Van Geel (programmaleider Antwerpse bibliotheken) licht het beleidsplan horizon 2035 voor de Antwerpse bibs toe. In de strategiebepaling komt ook het personeelsbeleid aan bod. Welke competenties heeft de bibmedewerker van de toekomst nodig en hoe biedt de stad hier een antwoord op in haar opleidings- en aanwervingsbeleid? Ann Martin (Odisee Brussel) kaart de uitdagingen in het onderwijsveld aan rond deskundigheid binnen leesbevordering. Hoe zorg je ervoor dat een leesbeleid schoolbreed gedragen is en dat leerkrachten leren van elkaar? Hoe speelt een lerarenopleiding in op deze noden? Ook Iedereen Leest ziet een grote lacune op vlak van vorming en opleiding en onderzoekt welke rol zij in de toekomst hierin kan opnemen.
Praktisch
Wanneer
Dinsdag 11 februari 2020
8:30 - 17:00 met aansluitend receptie
Waar
Kunstencentrum Vooruit - Sint-Pietersnieuwstraat 23, Gent - info over bereikbaarheid
Opgelet: de ingang voor de conferentie bevindt zich aan de achterkant van het gebouw, ingang Concertzaal (Lammerstraat).
Deze conferentie is een initiatief van Iedereen Leest, met steun van Stad Gent en Cultuur Gent.
Iedereen Leest wordt gesubsidieerd door Literatuur Vlaanderen.
