De leeswereld van Mieke Gorissen
Lezen is denken met andermans hoofd’, zei Schopenhauer. Maar wat zoeken we in dat andere hoofd? Is het rust, verstrooiing, kennis? Dit is Leeswereld, een interviewreeks over de rol van lezen, over schoonheid, over taal. Deze aflevering: Mieke Gorissen, atlete en lerares.
Door Matthias M.R. Declercq
We need to talk about Terry. En wel nu meteen. Mieke Gorissen kan het amper geloven: ‘Al meer dan honderd afleveringen van deze reeks en de naam Terry Pratchett is nog niet gevallen?! Dat kan niet. Die heeft al bijna honderd miljoen boeken verkocht!’ Het is opvallend: honderden auteurs bevolken Leeswereld, sommigen zijn eerder obscuur, anderen wereldberoemd. Tot die laatste categorie behoort ook Pratchett, de Britse satiricus en auteur van fantasy-verhalen, waarvan zich meer dan veertig romans afspelen in de gefingeerde Discworld. Mieke Gorissen wijst naar de boekenkast, naar de drie rijen boeken van Pratchett: ‘Ik verzamel zijn werk en hoewel ik alles gewoon via een pakjesbedrijf zou kunnen bestellen, hoop ik de ontbrekende boeken op een rommelmarkt te vinden, liefst ook nog met de originele covers en tekeningen. Botsen op het onverwachte is zoveel fijner dan de instant bevrediging van een online bestelling.’
“Ik verzamel het werk van Terry Pratchett, en hoewel ik alles gewoon via een pakjesbedrijf zou kunnen bestellen, hoop ik de ontbrekende boeken op een rommelmarkt te vinden. Botsen op het onverwachte is zoveel fijner dan de instant bevrediging.”
Mieke Gorissen is master in de fysica, doctoreerde aan de Universiteit Hasselt, geeft nu les op de Provinciale School Diepenbeek en werd haast per ongeluk profatlete. Wat aanvankelijk weinig meer was dan ontspanning en een zonderlinge deelname aan een stratenloop, leidde tot spotlights en tot de Olympische Spelen in Tokio (!), toen Mieke Gorissen bij de tweede marathon uit haar leven plots de olympische limiet haalde. Als 38-jarige debutante werd ze vervolgens 28ste in Tokio. Haar onbevangen en eerlijke reactie na afloop straalde de Vlaamse huiskamers in en maakte die van fysica tot een bekendheid. Dat lijkt allemaal fictie, maar het is waargebeurd. Plots stond de lerares wereldtop in een van de meest concurrentiële sporten die er zijn. ‘En als ik in wedstrijden naar een audioboek zou mogen luisteren, zou ik nog beter presteren’, zegt Mieke. ‘Al lopend “lezen”, dat blijft het ultieme: een ochtendlijke training in de winterse mist, lopend door de velden en luisterend naar een stem die me een verhaal in trekt.’
Groenland
‘Ik ben midden in de Discworld terechtgekomen toen een klasgenote tijdens onze universiteitsjaren me een boekje van Pratchett in handen gaf. Een beduimeld exemplaar uit De Slegte. Ik was er op slag gek op.’ Het contrast is treffend: de fantasie en de illusoire wereld van Pratchett versus de wetenschap van de fysica. Leerde Mieke Gorissen de natuurwetten te aanvaarden aan de unief en ontsnapte ze aan die wetten via Pratchett? ‘Zo heb ik er nooit over nagedacht, maar dat houdt misschien wel steek. Het is fijn op te gaan in een wereld die fysisch gezien niet klopt, al is Pratchett wel consequent en verandert de fysische werkelijkheid van de Discworld niet doorheen de reeks.’
‘Ik ben altijd al gebiologeerd geweest door fysica en fantasy. Aan die passie ligt een boek ten grondslag: Make Friends With The Stars. Sterrenkundig jaarboek voor de jeugd van Johan Gijsenbergs en Georges Daemen. Vader gaf me dat boek cadeau na een bezoek aan het Europlanetarium. Dat was echt de vonk die alles in gang zette. Voordien las ik thuis ook al veel sciencefiction verhalen, zoals Kinderen van Moeder Aarde (van Thea Beckman) over de planeet die eeuwen na de Derde Wereldoorlog bijna is verwoest door een kernoorlog. Groenland, waar het ijs is gesmolten, heet er Thule en het klimaat is fantastisch. Heerlijk vond ik dat, net als Niemand houdt mij tegen van Evert Hartman, een verhaal dat zich afspeelt in 2136, in het dan ondergelopen Nederland. Feit en fictie door elkaar.’
‘Uiteindelijk is de rol van lezen dezelfde gebleven. De fantasie en de aantrekking van de onbekende werelden is wat me nog altijd bezig houdt. Vroeger las ik heel erg veel, onder andere omdat ik heel slecht insliep. Misschien ook omdat het niet altijd even eenvoudig was op school. In de humaniora vond ik mijn volk niet, liep een beetje verloren en legde de lat veel te hoog voor mezelf. Ik was heel erg gedreven door resultaten. Al wat ik toen deed was studeren. Op de middelbare school was ik de vreemde eend in de bijt, maar eens de universiteit zich aandiende, liep alles veel vlotter en stootte ik dus op Pratchett en op fantasy voor volwassenen. De liefde voor fysica, en tegelijk voor fantasy, is nooit verdwenen.’
Bill
Vermoedelijk hebt u bij het lezen van al het voorgaande aan één man gedacht. Net als wijlen Terry Pratchett ook een oudere man met grijs haar en een bril. Zijn naam is wel al vaker voorgekomen in Leeswereld en er is geen betere plek om Mieke Gorissen haar liefde voor Bill Bryson te laten betuigen: ‘Bryson is echt ge-wel-dig. Het enthousiasme waarmee hij schrijft over wetenschap, over ons lichaam, over taal, over zijn wandeling op de Appalachian Trail, over al wat hem boeit, is zo wervend dat het mij niet uitmaakt dat er af en toe foutjes in zijn werk sluipen. A Short History of Nearly Everything (waarin hij de geschiedenis van het leven op Aarde beschrijft) is zo toegankelijk geschreven dat alles om je heen, de hele fysica achter onze wereld, duidelijk wordt. De liefde waarmee hij schrijft, zorgt er ook voor dat je blijft lezen.’
‘De vonk die mijn interesse voor fysica deed ontvlammen was Make Friends With The Stars, maar evengoed was dat het werk van Bryson. Ongetwijfeld heeft hij ontelbaar veel mensen aangezet om wetenschappen te studeren. Net zoals ook Lieven Scheire daar in ons land in slaagt. Ik doe dat op kleine schaal op school. Dat probeer ik althans. Iedere dag schaaf ik aan mijn begrip van de wereld, de machinerie. Daarom lees ik ook steeds vaker sciencefiction, misschien als voorschot op wat komen gaat. Die boeken laten me nadenken over de toekomstige wereld. Daarom ben ik nu zo verzot op The Three-Body Problem van de Chinese Liu Cixin, het eerste deel van een trilogie over het voortbestaan van de Aarde. Be prepared.’ (lacht)
REEKS: Leeswereld
‘Lezen is denken met andermans hoofd’, zei Schopenhauer. Maar wat zoeken we in dat andere hoofd? Is het rust, verstrooiing, kennis? Dit is Leeswereld, een interviewreeks van Matthias M.R. Declercq over de rol van lezen, over schoonheid, over taal.
