Getipt: Kleutergewijs, een blog over kleuteronderwijs

Op de blog Kleutergewijs posten lerarenopleiders frequent berichten over onderzoek en innovatie binnen kleuteronderwijs, met de nodige aandacht voor inclusie en diversiteit. Ook (meertalig) voorlezen en leesbevordering passeren er de revue, en bieden leerkrachten inspiratie voor in de kleuterklas.

Veel boeken, websites en blogs brengen informatie over lezen en leesbevordering. Medewerkers van Iedereen Leest tippen in de reeks ‘Getipt’ interessante vakliteratuur en online referenties. Een reeks vol food for thought.

De blog Kleutergewijs is een initiatief van een aantal lerarenopleiders van Odisee Aalst en Brussel, Thomas More Kempen, UCLL en Artesis Plantijn. Het blogteam wil aan kleuterleerkrachten inzichten geven uit onderzoek, met een specifieke focus op diversiteit en sociale inclusie in het kleuteronderwijs. Naast berichten over onderzoek brengt het blogteam – geflankeerd door een resem gastbloggers zoals kleuterleerkrachten of studenten – ook inspirerende praktijkvoorbeelden in het kleuteronderwijs.

Met enige regelmaat vind je op Kleutergewijs ook berichten die relevant zijn binnen leesbevordering: over de boekenhoek in de kleuterklas, werken met boeken, interactief en meertalig voorlezen, of over de waarde van poëzie voor kleuters. Hieronder stippen we enkele interessante en lezenswaardige blogberichten aan.

De boekenhoek

Een kwalitatieve leesomgeving op school is niks zonder een boekenaanbod, dat liefst zichtbaar opgesteld – door boekencovers frontaal op te stellen vallen ze sneller op – en ook binnen handbereik van de kleuters staat. Maar een boekenhoek vraagt ook een regelmatige update, en de boeken laten rondslingeren in de klas zorgt ervoor dat lezen niet enkel beperkt wordt tot de boekenhoek. Kleutergewijs verzamelde vijf strategieën om kleuters warm te maken voor een uitnodigende boekenhoek, en zette ook enkele tips op een rijtje met foto’s ‘voor’ en ‘na’. Een ander blogbericht haalt twee praktijkvoorbeelden aan met mobiele boekenkastjes.

Kinderen hebben zowel behoefte aan boeken waarin ze zichzelf kunnen herkennen als aan boeken die een onbekende wereld (zij het reëel, zij het imaginair) voor hen openen. Diversiteit in het boekenaanbod is essentieel om inclusief te werken op verschillende vlakken: taalaanbod, culturen, gender, gezinssamenstelling … Kleutergewijs zoomde in op het beschikbare aanbod van boeken waarin personages met een beperking voorkomen, maar ook hoe je werk kan maken van een multiculturele en inclusieve boekenhoek. Daarnaast lijstte de blog ook enkele websites op voor wie meertalige prentenboeken zoekt.

Werken met boeken

Met een divers boekenaanbod in een uitnodigende leesomgeving in de kleuterklas ben je als leesbevorderaar alvast goed op weg. Maar hoe ga je nu concreet aan de slag met die boeken? Kleutergewijs bracht vier praktijkvoorbeelden samen die inspelen op verschillende doelstellingen: kleuters leren omgaan met boeken, werken aan visuele geletterdheid, taalontwikkeling of talensensibilisering, leesplezier stimuleren, superdiverse kaders aanreiken …

Ook met non-fictie kan je aan deze doelstellingen werken. Op die manier ook andere thema’s introduceren zoals dieren, technologie, landen of oorlog. Kleutergewijs zet je op weg om aan de slag te gaan met infoboeken. Je kan met sommige boeken zelfs een eerste introductie op wiskunde initiëren.

Interactief en meertalig voorlezen

Tijdens verschillende leesactiviteiten met zowel fictie als non-fictie zal je als kleuterleerkracht wellicht altijd even voorlezen uit het verhaal of boek. Doe je dit interactief, dan zijn kleuters beter betrokken bij het verhaal en stimuleer je hun taalgebruik, verbeelding en literaire competenties. Voor, tijdens en na het lezen kan je met de kleuters in gesprek gaan over het boek en inspelen op de reacties van de kinderen. Kleutergewijs beschrijft interactief voorlezen aan de hand van vier fasen. Kinderen moeten ook uitgedaagd worden tijdens dit gesprek. Enkel ja-neevragen stellen of kleuters laten reageren met één woord voedt de interactie amper. Met verschillende niveaus heeft de blog aandacht voor een gevarieerde vraagstelling tijdens het voorleesmoment.

In veel kleuterklassen hebben de kinderen ook een diverse mix aan thuistalen. Tijdens voorleesmomenten kan je die meertaligheid als extra dimensie inzetten zodat je alle kinderen kan betrekken. Bovendien geef je meertalige kleuters op die manier erkenning, hun thuistaal krijgt namelijk een plek op school. Kleutergewijs boog zich over de vraag welke meertalige prentenboeken je zoal kan gebruiken en waar je ze kan vinden. Verder focuste de blog ook op de voorlezer: hoe pak je dat precies aan, meertalig voorlezen? Hoe kan je ouders betrekken als anders- of meertalig voorlezer? Ten slotte lijst een ander blogbericht vijf tips op voor meertalige voorleesmomenten, gebaseerd op Noors onderzoek.

Poëzie in de kleuterklas

Versjes en liedjes op rijm worden vaak gebruikt om woordjes te leren, maar poëzie kan tot veel meer dienen: kleuters laten genieten van klanken en melodieën, hun leesplezier of taalontwikkeling stimuleren … Kortom, net dezelfde doelstellingen als je verhalen voorleest. Beperk poëzie dus niet tot een geheugentraining, klinkt het bij Kleutergewijs. Als praktijkvoorbeeld bericht de blog nog over de poëziemobiel, een verzamelnaam voor allerlei instrumenten die poëzie zichtbaar maken in de klas: een gedichtenballenautomaat, een zakdoekendoos vol poëzie, een gedichtenbingo … Ideale inspiratie voor tijdens de Poëzieweek – maar ook om het hele schooljaar door met gedichten te werken.